Yuri Orlov (d. 1924) - Sovetlər Birliyi və ABŞ arasında tanınmış fizikaçı və aktivist. O, özünün nəzəri fizika sahəsindəki böyük töhfələri ilə yanaşı, xüsusilə insan hüquqları və politiki azadlıqlar mövzusunda göstərdiyi fəaliyyətləri ilə də tanınmışdır. Orlov, Sovet rejimi altında disidentlik göstərmiş və qərb dünyasında bu mövzularda mübarizə aparan bir şəxsiyyət kimi beynəlxalq nüfuz qazanmışdır. Həyatı və təhsil Yuri Orlov 1924-cü ildə Sovet Rusiyasının Moskva şəhərində doğulmuşdur. Orlov, təhsilini Moskva Dövlət Universitetinin fizika fakültəsində almışdır və burada nəzəri fizika ilə məşğul olmuşdur. O, xüsusən nüvə fizikasının təməl məsələləri ilə maraqlanmış, sonralar isə daha çox astrofizika və kosmologiya sahələrinə yönəlmişdir. Fizika və elmi fəaliyyət Yuri Orlov, fizika sahəsindəki işlərinə əsasən nəzəri fizika və astrofizika mövzularında fəaliyyət göstərmişdir. O, 1950-ci illərin sonlarından etibarən müxtəlif astrofizik nəzəriyyələr üzərində işləmişdir. Orlov, kvasarların və quyruqlu ulduzların təhlili ilə əlaqədar nəzəriyyələr irəli sürmüş və astrofizikada bir çox yeni baxış açılarının inkişafına töhfələr vermişdir. Orlovun ən məşhur tədqiqat sahələrindən biri ulduzların və kvasarların təkamülünü, onların kosmosdakı mövqelərini, qaranlıq maddə və gizli enerjilərin təsirini əhatə edən nəzəri modellərin inkişafı idi. Bu sahələrdəki fəaliyyəti, o zamanların sovet elmi üçün əhəmiyyətli bir yenilik idi və Orlov, Sovet İttifaqında elmi dairələrdə tanınmış bir alimə çevrildi. Sovet rejimi altında disidentlik Orlov, Sovet İttifaqında nəzəri fizika sahəsindəki müvəffəqiyyətlərinə baxmayaraq, siyasi mühitə qarşı olan tənqidçi yanaşması ilə tanındı. O, Sovetlərdəki totalitar rejimi və mənəvi azadlıqların məhdudlaşdırılmasını tənqid edirdi. Sovet hökumətinin azad fikirli insanlara qarşı tətbiq etdiyi repressiyalarla mübarizə aparmaq məqsədilə Orlov, insan hüquqları və politiki azadlıqlar məsələlərində fəal iştirak etməyə başlamışdır. Orlovun ən mühüm fəaliyyətlərindən biri, Sovetlərdəki insan hüquqları təşkilatlarının qurulmasında yer alması və siyasi məhbusların müdafiəsinə yönəlmiş aktivizmi olmuşdur. O, Sovet İttifaqının politik tənqidçilərini və disidentlərini dəstəkləmiş və onların hüquqlarını müdafiə etmək üçün beynəlxalq səviyyədə geniş kampaniyalar aparmışdır. Həbs və qərbə köç Yuri Orlov, 1977-ci ildə Sovet hökumətinin ona qarşı təşkil etdiyi təqiblərin nəticəsi olaraq həbsə düşmüşdür. O, Sovet İttifaqının insan hüquqları mövzusundakı tənqidlərini daha da gücləndirdikdən sonra, 1980-ci illərin əvvəllərində siyasi səbəblərlə həbs olundu və 20 il müddətinə həbsə məhkum edildi. Ancaq beynəlxalq təzyiqlər və İnsan Hüquqları üzrə Beynəlxalq Komitənin müdafiəsi nəticəsində, Orlov 1986-cı ildə azadlığa buraxıldı. O, Sovetlərdən qaçaraq Birləşmiş Ştatlara köçdü. ABŞ-da o, insan hüquqları və siyasi azadlıqlar mövzusunda fəal fəaliyyət göstərmiş, mühacir həyatı sürərkən də özünün elmi fəaliyyətini davam etdirmişdir. Sonrakı illərdəki fəaliyyətləri Orlov, ABŞ-da köçdükdən sonra, həm fizikaçı olaraq, həm də siyasi fəal kimi geniş fəaliyyət göstərmişdir. O, insan hüquqları məsələlərinə dair beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq etmiş, həmçinin elmi tədqiqatlarını davam etdirmişdir. O, 1980-ci illərin sonlarında, Sovetlərdəki insan hüquqları və disidentlik mövzularında geniş yazılar dərc etmişdir. Yuri Orlovun həyatının son dövrlərində, o, demokratik hüquqların qorunması və kommunizmə qarşı mübarizə məsələlərində beynəlxalq miqyasda fəal fəaliyyətini davam etdirmişdir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Yuri_Orlov
https://villains.fandom.com/wiki/Yuri_Orlov
https://www.science.org/content/article/yuri-orlov-physicist-and-soviet-dissident-dies
https://cerncourier.com/a/yuri-orlov-1924-2020/
https://physics.cornell.edu/yuri-orlov
https://www.opensocietyfoundations.org/voices/yuri-orlov-and-the-legacy-of-helsinki-watch
https://historica.fandom.com/wiki/Yuri_Orlov
Tarix : 25 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
