Yanzolaqlı çaqqal (Lupulella adusta və ya Schaeffia adusta) - Mərkəzi və Cənubi Afrikaya məxsus canid növü. Qarabel çaqqaldan (Lupulella mesomelas) fərqli olaraq, yanzolaqlı çaqqal əsasən meşəlik və kolluqlu ərazilərdə yaşayır. Taksonomiya və təkamül Yanzolaqlı çaqqal ilk dəfə 1847-ci ildə İsveç zooloqu Karl Yakob Sundevall tərəfindən Canis adustus adı ilə təsvir edilmişdir. 1906-cı ildə alman zooloqu Maks Hilzheimer bu növü Schaeffia adusta cinsinə aid etmişdir. Yanzolaqlı çaqqalın fosil qalıqları Pliosen dövrünə aiddir. Mitoxondrial DNT təhlili göstərir ki, yanzolaqlı çaqqal və qarabel çaqqal canidlərin ən əsas növləridir və bu qrupun mənşəyi Afrikadandır. 2019-cu ildə Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqının (IUCN) Canid Spesialist Qrupunun təşkil etdiyi seminarda yanzolaqlı çaqqal (Canis adustus) və qarabel çaqqalın (Canis mesomelas) Canis/Cuon/Lycaon qrupundan kənarda olduğu və Lupulella cinsinə aid edilməsi tövsiyə edilmişdir. Buna görə də, onlar Lupulella adusta və Lupulella mesomelas adları ilə təsnif edilir. Fiziki xüsusiyyətlər Yanzolaqlı çaqqal incə, orta ölçülü canid növüdür və orta hesabla qarabel çaqqaldan bir qədər böyükdür. Bədən çəkisi 6,5–14 kq (14–31 funt), başdan bədənə qədər uzunluq 69–81 sm (27–32 düym), quyruq uzunluğu isə 30–41 sm (12–16 düym) arasında dəyişir. Çiyin hündürlüyü 35–50 sm (14–20 düym) arasındadır. Xəzi boz-sarı rəngdədir, bel hissəsi qarın hissəsindən daha tünddür, quyruğu qara olub ucunda boz, demək olar ki, gümüşü rəngli ləkə var. Yan tərəflərində dəqiq olmayan ağ zolaqlar var, bu zolaqlar dirsəkdən omba qədər uzanır. İşarələrin nə qədər aydın olması fərdlərdən asılıdır, yetkinlərdə bu işarələr gənclərə nisbətən daha aydın görünür. Sosial davranış və çoxalma Yanzolaqlı çaqqal həm tək-tək, həm də 7 fərdə qədər olan ailə qruplarında yaşayır. Ailə qrupu çoxalma cütlüyü tərəfindən idarə olunur və bu cütlük bir neçə il ərzində monoqam qalır. Bu növün çoxalma mövsümü yaşadığı yerdən asılıdır; Cənubi Afrikada çoxalma iyun ayında başlayır və noyabr ayına qədər davam edir. Yanzolaqlı çaqqalın boğazlıq müddəti 57–70 gün arasında dəyişir və adətən 3–6 bala doğur. Balalar 6–8 aylıq olarkən cinsi yetkinliyə çatır və adətən 11 aylıq olanda ailəni tərk edirlər. Yanzolaqlı çaqqal ömürlük cütləşən azsaylı məməli növlərindən biridir və monoqam cütlüklər əmələ gətirir. Yaşayış mühiti və ekologiya Yanzolaqlı çaqqal əsasən meşəlik və kolluqlu əraziləri üstün tutur. Onlar açıq çöllərdə nadir hallarda rast gəlinir. Bu növ müxtəlif bitki örtüyü olan ərazilərdə, o cümlədən savannalarda, meşə kənarlarında və kənd təsərrüfatı sahələrində yaşaya bilir. Qorunma statusu Yanzolaqlı çaqqal Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqı (IUCN) Qırmızı Siyahısında "Narahatçılıq doğurmayan" kimi siyahıya alınmışdır. Bunun səbəbi onun geniş yayılma arealı və müxtəlif yaşayış mühitlərinə uyğunlaşma qabiliyyətidir. Lakin bəzi bölgələrdə yaşayış mühitinin məhv edilməsi və insan fəaliyyətləri nəticəsində populyasiya azalması müşahidə edilə bilər.
https://www.krugerpark.co.za/africa_side_striped_jackal.html
https://animalia.bio/side-striped-jackal#google_vignette
https://www.canids.org/species/view/prekmo428071
https://encyclopedia.pub/entry/54387
https://www.britannica.com/animal/side-striped-jackal
https://ingwelala.co.za/archives/fauna-flora/jackal-side-striped.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Side-striped_jackal
Tarix : 25 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
