Yang Chen-Ning (doğum tarixi: 1 Eylül 1922, Pekin, Çin) - Çinli-Amerikalı fizikdir və 1957-ci ildə, Tsung-Dao Lee ilə birlikdə, Nobel Fizika Mükafatını qazanan kvant sahə nəzəriyyəsi və zərrəcik fizikasına dair töhfələri ilə tanınır. Yang, xüsusən zərrəcik fizikasında simmetriya və zərrəciklərin qarşılıqlı təsirləri ilə bağlı nəzəriyyələrinə görə tanınır. Erkən həyatı və təhsili Yang Chen-Ning, Pekin şəhərində doğmuşdur. O, ilkin təhsilini Çində almış və 1945-ci ildə Çin'in Qinghua Universitetini bitirmişdir. Daha sonra, ABŞ-ın University of Chicago universitetində fizika üzrə doktorantura təhsili almışdır. Həmçinin, 1949-cu ildə Ph.D. dərəcəsini aldıktan sonra, o, dünyanın ən tanınmış alimləri ilə iş birliyi qurmuş və elmi işlərini bu istiqamətdə inkişaf etdirmişdir. Nobel mükafatı və simmetriya qanunu Yang Chen-Ning, 1957-ci ildə, Tsung-Dao Lee ilə birlikdə, zərrəciklər arasındakı zəif qarşılıqlı təsiri nəzəriyyə edərək Nobel Fizika Mükafatını qazandı. Onların kəşfi, zəif qarşılıqlı təsirin parite (simmetriya) qırılması ilə əlaqəli olduğunu ortaya qoydu. Qırılma, bir sistemdə müəyyən bir simmetriyanın itməsi anlamına gəlir. Onların kəşfi, zəif qarşılıqlı təsirinin yalnız bir tərəfdən baş verdiyini və bu simmetriyanın qırıldığını göstərmişdir. Bu nəzəriyyə, zərrəcik fizikasının inkişafında mühüm bir mərhələ olmuşdur və sonra gəlib daha geniş nəzəriyyələrə təkan vermişdir. Tədqiqatları və kəşfləri Yang, yalnız simmetriya və zərrəcik qarşılıqlı təsiri sahəsində deyil, həmçinin yüksək enerjili fizika, kvant sahə nəzəriyyəsi və zərrəciklərin davranışı ilə bağlı bir çox digər sahələrdə də tədqiqatlar aparmışdır. Yang-Mills nəzəriyyəsi: Yang, Robert Mills ilə birlikdə, 1954-cü ildə Yang-Mills nəzəriyyəsini irəli sürmüşdür. Bu nəzəriyyə, müasir fizikanın əsasını təşkil edən zərrəcik qarşılıqlı təsirlərinin və simmetriya qırılmalarının nəzəriyyəsidir. Bu nəzəriyyə daha sonra elektro-qeyri-adi qarşılıqlı təsir və qravitasiya ilə bağlı nəzəriyyələrdə geniş tətbiq olunmuşdur. Həyatının sonrakı dövrləri Yang Chen-Ning, Nobel Mükafatı'nı qazandıqdan sonra, ABŞ-da və dünyanın müxtəlif yerlərində çoxsaylı universitetlərdə professor olaraq fəaliyyət göstərdi. O, Stony Brook Universiteti və Columbia Universiteti kimi aparıcı təhsil müəssisələrində dərs vermiş və tədqiqatlarını davam etdirmişdir. Yang, həmçinin, elmi tədqiqatlarla yanaşı, fizikanın gələcəyi və elmin tədrisi haqqında çoxsaylı məqalələr də yazmışdır. Yang Chen-Ning, zərrəcik fizikasında çox mühüm bir elmi kəşfə imza atmış və simmetriya qırılması ilə bağlı nəzəriyyələri ilə fizikanın əsas anlayışlarını dəyişdirmişdir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Yang_Chen-Ning
https://www.britannica.com/biography/Chen-Ning-Yang
https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1957/yang/biographical/
https://history.aip.org/phn/11611030.html
https://www.britannica.com/summary/Chen-Ning-Yang
https://www.ias.edu/scholars/chen-ning-yang
http://insti.physics.sunysb.edu/~yang/
Tarix : 26 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
