Yakov Grigoryeviç Sinai (1935-) - Dünyaca məşhur riyaziyyatçı və fiziki riyaziyyat mütəxəssisidir. O, dinamik sistemlər, ergodik nəzəriyyə, xaos nəzəriyyəsi və statistik fizika sahələrində mühüm töhfələr vermişdir. Sinai, xaotik sistemlərin riyazi təsviri və ergodik nəzəriyyənin fiziki sistemlərə tətbiqi ilə tanınır. Onun işləri istilik dinamikası, kvant xaosu və ehtimal nəzəriyyəsi sahələrində də geniş istifadə olunur. Həyatı və təhsili Yakov Sinai 1935-ci ildə SSRİ-də, Moskva şəhərində anadan olmuşdur. O, riyaziyyata olan marağını gənc yaşlarından inkişaf etdirmiş və Moskva Dövlət Universiteti-ndə təhsil almışdır. Burada o, məşhur riyaziyyatçılar Andrey Kolmoqorov və Israel Gelfand ilə birlikdə çalışmışdır. O, uzun illər Landau Fizika İnstitutu və Princeton Universiteti-ndə professor kimi fəaliyyət göstərmişdir. Hazırda Princeton Universiteti və Moskva Dövlət Universitetində tədqiqat aparır. Elmi töhfələri Yakov Sinai-nin əsas tədqiqat sahələri dinamik sistemlər, ergodik nəzəriyyə, ehtimal nəzəriyyəsi və statistik fizika ilə bağlıdır. Onun nəzəriyyələri xaotik sistemlərin riyazi təsviri üçün fundamental rol oynayır. 1. Ergodik nəzəriyyə və xaos nəzəriyyəsi O, ergodik nəzəriyyə və xaos nəzəriyyəsində bir çox fundamental anlayışları təqdim etmişdir. Sinai entropiya konsepsiyasını inkişaf etdirmişdir, bu da dinamik sistemlərin xaotik xüsusiyyətlərinin ölçülməsi üçün istifadə olunur. Sinai-Bowen-Ruelle ölçüsü xaotik sistemlərin statistik təsvirində mühüm rol oynayır. 2. Dinamik sistemlər və statistikanın fiziki tətbiqləri Sinai Billiard Sistemləri üzərində tədqiqatlar apararaq, hədsiz xaotik hərəkətlərin riyazi təsvirini təqdim etmişdir. O, istilik dinamikası və mayelərin hərəkəti ilə bağlı ergodik nəzəriyyə metodlarını inkişaf etdirmişdir. Sinai axınları və Sinai billiardları müasir fizikada xaotik sistemlərin təsviri üçün istifadə olunan əsas modellərdəndir. 3. Statistik fizika və ehtimal nəzəriyyəsi Sinai Gibbs ölçüləri və Markov prosesləri ilə bağlı fundamental işlər aparmışdır. Onun faza keçidləri və kvant xaosu sahəsində apardığı tədqiqatlar müasir statistik fizikada geniş tətbiq olunur. Yakov Sinai xaos nəzəriyyəsi, ergodik nəzəriyyə və statistik fizika sahələrində mühüm nəticələr əldə etmişdir. Onun Sinai entropiyası, Sinai billiardları və ergodik nəzəriyyə ilə bağlı işləri müasir riyaziyyat və fizikanın bir çox sahəsində tətbiq olunur. O, xaotik sistemlərin riyazi modelləşdirilməsində əsas fiqurlardan biri hesab olunur və bu gün də elmi fəaliyyətini davam etdirir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Yakov_Sinai
https://www.britannica.com/biography/Yakov-Sinai
https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Sinai/
https://faculty.princeton.edu/people/yakov-sinai
https://www.britannica.com/print/article/2001747
https://www.math.princeton.edu/people/yakov-sinai
https://faculty.princeton.edu/people/yakov-sinai
Tarix : 12 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
