Xroniki baş ağrısı - Hər ay 15 və ya daha çox gün baş ağrısı yaşayan şəxslərdə müşahidə edilən vəziyyət. Mahiyyəti Təxminlərə görə, xroniki baş ağrıları ümumi əhalinin 4%-5%-nə təsir edir. Xroniki baş ağrılarının müalicəsi geniş və müxtəlifdir. Dərman və dərman olmayan üsullar mövcuddur, çünki xroniki baş ağrıları tam olaraq müalicə edilə bilməz. Müalicə planları adətən fərdi əsasda hazırlanır və çox vaxt multimodal müalicə (dərman və dərman olmayan üsulların birləşməsi) tövsiyə olunur. Xroniki baş ağrıları üçün təklif olunan müalicə üsullarına dərmanlar, fizioterapiya, akupunktura, rahatlaşma təlimi, "biofeedback", qidalanmanın dəyişdirilməsi, davranış və psixoloji terapiya daxildir. Dərman müalicəsi -Analgetik və abortiv dərmanlar: Xroniki baş ağrılarının ən çox istifadə edilən müalicə üsulu dərmanlardır. Bir çox insan aspirin, parasetamol, ibuprofen və opioid kimi analgetik dərmanlardan istifadə edir. Lakin, opioidlərin uzun müddətli istifadəsi zərərin faydadan çox olmasına səbəb ola bilər. Abortiv dərmanlar (məsələn, triptanlar, ergotamin) baş ağrısı başlayanda onu dayandırmaq üçün istifadə olunur. Lakin, analgetik və abortiv dərmanların həddindən artıq istifadəsi baş ağrılarının tez-tez və daha şiddətlə təkrarlanmasına səbəb ola bilər. -Profilaktik dərmanlar: Xroniki baş ağrılarının qarşısını almaq üçün istifadə olunan dərmanlara profilaktik dərmanlar deyilir. Bu dərmanlar gündəlik qəbul edilir, hətta baş ağrısı olmadıqda belə. Bu dərmanlar baş ağrılarının tezliyini və şiddətini azaltmaq üçün tövsiyə olunur. Məsələn, amitriptilin, topiramat, gabapentin kimi dərmanlar istifadə olunur. Botulinum toksini (BOTOX) da baş ağrılarının profilaktikası üçün istifadə edilə bilər. Bu dərmanların yan təsirləri ola bilər, buna görə də xəstələr üçün uyğun dərmanı tapmaq üçün "sınaq" prosesi tələb oluna bilər. Dərmansız müalicə -Fizioterapiya: Xroniki baş ağrılarının müalicəsində kömək edə bilər. Terapiya zamanı xəstə ilə terapevt birlikdə baş ağrılarını yaradan fiziki vəziyyətləri müəyyən edir və düzəldir. Fizioterapiya üst bədənə, xüsusilə boyun, belin üst hissəsi və üzə yönəlir. Terapiya zamanı manual terapiya (masaj, gərilmə, oynaqların hərəkəti), isti və ya soyuducu paketlər, elektrik stimulyasiyası kimi üsullardan istifadə olunur. Xəstələrə həmçinin evdə edilə bilən gərilmə və gücləndirmə məşqləri öyrədilir. -Akupunktura: Xroniki baş ağrılarının müalicəsində istifadə olunan başqa bir dərman olmayan üsuldur. Təlim keçmiş akupunkturaçı bədənin müəyyən nöqtələrinə iynələr batırır. Araşdırmalar göstərir ki, akupunktura baş ağrılarının tezliyini və şiddətini azalda bilər. Məsələn, Almaniyada aparılan bir araşdırmada, xəstələrin 52,6%-i baş ağrılarının tezliyinin azaldığını bildirmişdir. -Rahatlaşma təlimi: Streslə bağlı baş ağrılarının idarə edilməsində kömək edir. Bu üsul xəstələrə gərginliyi azaltmaq və baş ağrılarının qarşısını almaq üçün müxtəlif texnikalar öyrədir. Rahatlaşma təlimi fiziki (məsələn, mütərəqqi əzələ rahatlaşması, dərin nəfəs alma) və zehni (məsələn, təsəvvür və meditasiya) üsulları əhatə edir. -"Biofeedback": Xəstələrə bədənin gərginlik səviyyəsi haqqında məlumat verən bir üsuldur. Bu üsul xroniki baş ağrılarının idarə edilməsində effektiv ola bilər. Məsələn, elektromioqrafiya (EMG) və termoqrafiya kimi üsullar istifadə olunur. "Biofeedback" xəstələrə gərginliyi azaltmaq və baş ağrılarının qarşısını almaq üçün kömək edir. -Qidalanmanın dəyişdirilməsi: Xroniki baş ağrılarının müalicəsində qidalanmanın dəyişdirilməsi də tövsiyə olunur. Müəyyən qidalar (məsələn, kofein, şokolad, emal edilmiş ət, pendir, spirtli içkilər) baş ağrılarını yarada bilər. Xəstələrə bu qidalardan uzaq durmaq və ya onları məhdudlaşdırmaq tövsiyə olunur. Qidalanmanın dəyişdirilməsi fərdi əsasda həyata keçirilir, çünki hər bir insanın qida həssaslığı fərqli ola bilər. -Davranış və psixoloji terapiya: Xroniki baş ağrılarının idarə edilməsində kömək edir. Bu üsullar stres faktorlarını müəyyən etmək, "biofeedback", rahatlaşma təlimi və kognitiv-davranış terapiyasını əhatə edir. Psixoloji terapiya xəstələrə stresi idarə etmək və baş ağrılarının qarşısını almaq üçün kömək edir. -Xiroterapiya: Boyun və onurğanın düzgün şəkildə düzəldilməsini əhatə edir. Yanlış düzülmə boyun əzələlərində gərginliyə və baş ağrılarına səbəb ola bilər. Xiroterapiya bu problemləri həll etmək üçün istifadə olunur.
https://btk.az/yenilikler/blog/416-xroniki-ba-ars-ndir-v-qarsn-nec-almaq-olar.html
https://www.doktorsitesi.az/blog/meqale/xroniki-bas-agrilari-haqqinda-m-lumat
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/chronic-daily-headaches/diagnosis-treatment/drc-20370897
https://www.aafp.org/pubs/afp/issues/2014/0415/p642.html
https://en.wikipedia.org/wiki/Management_of_chronic_headaches
https://www.racgp.org.au/afp/2014/march/chronic-headache
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK559083/
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/chronic-daily-headaches/in-depth/headaches/art-20047375
https://patient.info/brain-nerves/headache-leaflet/chronic-tension-headache
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/9638-chronic-migraine
https://www.medcentral.com/pain/chronic/management-chronic-headache
Tarix : 17 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
