William Feller (1906–1970) - Amerikalı riyaziyyatçı və ehtimal nəzəriyyəsi sahəsindəki mühüm işləri ilə tanınan bir alimdir. Feller, ehtimal nəzəriyyəsinin inkişafına böyük təsir göstərmiş və bu sahənin müasir strukturunun formalaşmasında əhəmiyyətli rol oynamışdır. O, həmçinin ehtimal nəzəriyyəsinin tətbiqləri və stoxastik proseslər sahəsindəki tədqiqatları ilə məşhurlaşmışdır. Həyatı və təhsili William Feller, 1906-cı ildə Avstriyanın Zaqreb şəhərində doğulmuşdur (indiki Xorvatiya). O, gənclik illərində Avstriyada təhsil almış və orada riyaziyyat üzrə təhsilini tamamlamışdır. Daha sonra Feller, Vyana Universitetində doktorluq dissertasiyasını tamamlamışdır. 1939-cu ildə, Avstriyadakı siyasi vəziyyətin çətinləşməsi səbəbindən, o, ABŞ-a köçmüş və burada təhsilini davam etdirmişdir. Amerikada, xüsusilə Princeton Universiteti və Cornell Universiteti kimi nüfuzlu təhsil müəssisələrində fəaliyyət göstərmişdir. Feller, riyaziyyat dünyasında geniş təcrübəyə malik bir alim kimi tanınır və çoxsaylı tədqiqatçılara rəhbərlik etmişdir. Elmi fəaliyyəti Feller-in əsas fəaliyyəti ehtimal nəzəriyyəsi və stoxastik proseslər sahələrində olmuşdur. Onun ən əhəmiyyətli töhfələri, ehtimal nəzəriyyəsinin nəzəri və tətbiqi aspektlərinə dair apardığı tədqiqatlar, xüsusən də probabilistik proseslər və stasionar proseslər üzərindəki işləridir. Fellerin ən böyük işləri Feller-in Proseslərə Yanaşması: Feller, ehtimal nəzəriyyəsinin strukturunu tamamilə yenidən qurmuş və çoxsaylı yeni anlayışlar təqdim etmişdir. Onun xüsusilə Markov prosesləri və Poisson prosesləri üzərindəki işləri, ehtimal nəzəriyyəsi və statistikada təməl anlayışlar kimi qəbul edilir. Onun apardığı tədqiqatlar, stoxastik analiz və verilənlər nəzəriyyəsi kimi sahələrdə də təsirini göstərmişdir. "An Introduction to Probability Theory and Its Applications": Feller-in məşhur əsərlərindən biri, "An Introduction to Probability Theory and Its Applications" adlı kitabıdır. Bu kitab, ehtimal nəzəriyyəsinin əsaslarını və tətbiqlərini öyrənmək istəyən tələbələr üçün çox əhəmiyyətli bir mənbə olmuşdur. Kitabın birinci cildi 1950-ci ildə nəşr olunmuşdur və ehtimal nəzəriyyəsi sahəsindəki ən əhəmiyyətli əsərlərdən biri sayılır. Feller, bu əsərində ehtimal nəzəriyyəsinin müxtəlif sahələrini, o cümlədən stoxastik proseslər, Poisson prosesləri, Markov zəncirləri və digərlərini mükəmməl şəkildə təqdim etmişdir. Stoxastik proseslər: Feller, ehtimal nəzəriyyəsindəki ən mühüm məsələlərdən biri olan stoxastik proseslər üzərində də işlər aparmışdır. Onun bu sahədəki tədqiqatları, riyaziyyat və statistikada müasir yanaşmaların formalaşmasına kömək etmişdir. Təsadüfi yürüşlər: Feller'in digər əhəmiyyətli işlərindən biri təsadüfi yürüşlər (random walks) nəzəriyyəsidir. O, bu sahədə etdiyi araşdırmalarla stoxastik proseslərin özəlliklərini və davranışlarını başa düşməyimizə böyük töhfələr vermişdir. Fellerin ehtimal nəzəriyyəsinə təsiri Fellerin ehtimal nəzəriyyəsinə verdiyi töhfələr, bu sahənin inkişafını çox irəliyə aparmışdır. O, riyaziyyatın bu sahəsinin tətbiqi və nəzəri tərəflərini mükəmməl bir şəkildə birləşdirərək, həm akademik, həm də praktiki sahələrdə çoxsaylı nəticələr əldə etmişdir. Feller’in işləri yalnız riyaziyyatçıları deyil, həmçinin fizika, mühəndislik və iqtisadiyyat kimi sahələrdəki tədqiqatçıları da əhəmiyyətli dərəcədə təsirləndirmişdir. William Feller, ehtimal nəzəriyyəsi və stoxastik proseslər sahələrindəki ən mühüm və təsirli tədqiqatçılardan biri olaraq, müasir riyaziyyatın və statistik nəzəriyyənin inkişafında böyük bir iz qoymuşdur. Onun "An Introduction to Probability Theory and Its Applications" kitabı, riyaziyyat və statistik sahələrdəki təhsil və tədqiqatlar üçün hələ də vacib bir qaynaqdır. Feller-in təklif etdiyi nəzəriyyələr və yanaşmalar, statistikaya və ehtimal nəzəriyyəsinə dair nəzəri və praktiki məsələlərin həllində əvəzsiz bir yer tutur.
https://en.wikipedia.org/wiki/William_Feller
https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Feller/
https://www.croatianhistory.net/etf/feller.html
https://nationalmedals.org/laureate/william-feller/
https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Feller/poster/lived/
https://planetmath.org/williamfeller
https://www.amazon.com.tr/Kitap-William-Feller/s?rh=n%3A12466380031%2Cp_27%3AWilliam%2BFeller
Tarix : 12 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
