William David Ross (1877–1971) - Britaniya filosofu və etik sahəsindəki əhəmiyyətli alımlardan biridir. O, xüsusən deontoloji etik və yunan etikası ilə bağlı nəzəriyyələri ilə tanınır. Ross, Aristotel və Kantin etik anlayışlarına dair inkişaflar edərək, özünəməxsus bir etik nəzəriyyə təklif etmişdir. Həyatı və təhsili W. D. Ross 1877-ci ildə Şotlandiyanın Belfast şəhərində anadan olub. O, Oxford Universitetində təhsil almış və fəlsəfə üzrə dərin biliklərə yiyələnmişdir. Ross, hüquq və etik sahələrində tədqiqatlar aparmış, xüsusilə etik məsələlərə dair nəzəriyyələr inkişaf etdirmişdir. Əsərləri və fəlsəfi yanaşmalar Rossun fəlsəfəsində etik anlayışları, məqsəd və vəzifələrin qarşılıqlı əlaqəsinə əsaslanır. O, deontoloji etik anlayışına diqqət çəkərək, ehtiram, ədalət və etibarlılıq kimi mövzulara dair geniş nəzəriyyələr irəli sürmüşdür. Ross, yaxşılıq və etibarlılıq arasındakı əlaqəni təhlil edərək, etik qərarların yalnız nəticələrə deyil, həm də qarşılıqlı məsuliyyətə dayandığını vurğulamışdır. "The Right and the Good" (Doğru və Yaxşı, 1930) Rossun ən məşhur əsəri olan "The Right and the Good", etik nəzəriyyəsinin inkişafında böyük bir addım olaraq qəbul edilir. Bu əsərində o, deontoloji etik anlayışını təhlil etmiş və yaxşılıq və doğru davranış arasındakı fərqləri izah etmişdir. Ross burada etik hərəkətlərin yalnız niyyətlərə deyil, həm də vəziyyəti doğru olaraq qiymətləndirməyə əsaslanması lazım olduğunu qeyd edir. "Foundations of Ethics" (Etikanın Əsasları, 1939) Bu əsərdə Ross etik məsələləri daha dərindən müzakirə etmiş və etik prinsiplərin təbii hüquqlarla əlaqələrini araşdırmışdır. O, etik təcrübənin universal və şəxsi tərəflərini balanslaşdıran bir nəzəriyyə təklif etmişdir. İzahatlı deontologiya Rossun etik nəzəriyyəsi, deontoloji yanaşmaya əsaslanır. O, etik vəzifələrin yalnız məqsədli nəticələrə deyil, doğru hərəkət etmək prinsipinə uyğun şəkildə tənzimlənməli olduğunu iddia etmişdir. Rossun bu yanaşmasında, hər bir etik qərar müstəqil olaraq şəxsi və ictimai məsuliyyət anlayışına uyğun olaraq qəbul edilməlidir. Bu yanaşma, Kantın fəlsəfəsindən təsirlənmişdir, lakin Ross, əxlaqi vəzifələri müəyyənləşdirərkən, yalnız maddi nəticələrdən asılı olmayan prinsipial yanaşmaları tətbiq edir. Rossun xüsusi vəzifələri Rossun etik nəzəriyyəsində, o, bir neçə vəziyyəti hərəkətə gətirmək üçün vacib əxlaqi vəzifəni müəyyən etmişdir. Bu vəzifələr arasında yaxşılıq etmək, doğru hərəkət etmək, əzizləri qorumaq və ədalətə riayət etmək kimi prinsipial öhdəliklər yer alır. Ross həmçinin bir-birinə zidd olan vəzifələri də nəzərə alır və bu zaman həlli mümkün olmayan vəziyyətlərdə prioritet müəyyən etməyin vacibliyini vurğulayır. Son həyatı və mirası W. D. Ross 1971-ci ildə vəfat etmişdir. Onun etik nəzəriyyələri deontoloji etik sahəsində dərin təsir göstərmiş və müasir etik fəlsəfənin inkişafında böyük rol oynamışdır. Ross, həmçinin Aristotel və Kantin etikalarının təsiri altında daha praktik və vəzifəyə dayanan bir yanaşma təklif etmişdir. Onun təklif etdiyi etik nəzəriyyələr bu günə qədər fəlsəfə, hüquq və siyasət sahələrində müzakirə olunur.
https://en.wikipedia.org/wiki/W._D._Ross
https://iep.utm.edu/ross-wd/
https://plato.stanford.edu/entries/william-david-ross/
https://1000wordphilosophy.com/2023/07/03/prima-facie-duties/
https://philpapers.org/rec/AUDTMP
https://spot.colorado.edu/~heathwoo/readings/ross.pdf
https://en.wikipedia.org/wiki/The_Right_and_the_Good
Tarix : 13 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
