Vera Rubin (1928–2016) - Amerikalı astronom və astrofizikdir və qara materiyanın mövcudluğunu ortaya qoyan təcrübələri ilə tanınır. Onun işləri, qalaktikaların dönmə sürətinin gözlənilən nəticələrə uyğun olmaması və bunun qara materiyanın mövcudluğunu işarə etməsi ilə bağlı kəşfləri ilə modern kosmologiyanın inkişafında mühüm rol oynamışdır. Gəncliyi və təhsili Vera Rubin 1928-ci ildə Filadelfiyada anadan olmuşdur. O, Vassar College-də riyaziyyat və astronomiya üzrə təhsil almış və 1965-ci ildə Georgetown Universitetində astronomiya üzrə doktorluq dərəcəsi almışdır. Rubin, astronomiyanın tədqiqindəki ilk qadınlardan biri olmuş və elmi sahədə qadınların iştirakı üçün bir çox maneələri aşmışdır. Elmi nailiyyətləri və kəşfləri 1. Qalaktikaların dönmə sürətləri və qara materiya Vera Rubin'in ən məşhur işləri, qalaktikaların dönmə sürətini ölçmək və bu sürətlərin təkcə görünən maddə ilə izah olunmaması məsələsini aşkarlamaqdır. O, qalaktikaların kənarındakı ulduzların mərkəzdəki ulduzlarla eyni sürətlə döndüyünü müşahidə etdi, halbuki klassik fizika qaydalarına görə, kənar ulduzlar daha yavaş hərəkət etməli idilər. Bu qeyri-adi müşahidə, qalaktikaların böyük bir hissəsinin gözlə görülməyən, lakin kütləyə sahib olan "qara materiya" ilə dolu olduğuna dair güclü sübut verdi. Qara materiya, ulduzlar və qalaktikalar arasındakı cazibə qüvvəsini təsir edərək, cosmosun strukturunu formalaşdıran gizli maddə olaraq tanınır. Rubin'in bu tapıntıları, qara materiyanın varlığına dair ən mühüm elmi sübutlardan biri hesab edilir. 2. Galaktikaların dinamikası Rubin'in qalaktikaların kütlələrinin necə paylandığını və necə döndüyünü araşdıran təcrübələri, galaktikaların strukturunun və dinamikasının daha yaxşı başa düşülməsinə səbəb oldu. Onun tədqiqatları, qalaktikaların yalnız görünən maddə ilə deyil, həm də qara materiya ilə əlaqəli olduğunu anlamağa imkan verdi. 3. Tədqiqat yöntəmləri və gözlənilməz kəşflər Rubin, teleskoplardan istifadə edərək qalaktikaların hərəkətini çox dəqiq ölçmüşdür. O, dəqiq ölçmələr və təcrübələrə əsaslanaraq qeyri-adi nəticələr əldə edərək elmin yeni istiqamətlərinə işıq tutmuşdur. Elmi tanınma və mükafatlar Vera Rubin, bir çox elmi cəmiyyətlərdə tanınmışdır. O, ABŞ Milli Elmlər Akademiyasına üzv seçilən ilk qadın astronomlardan biri olmuşdur. Vera Rubin, bir neçə mükafat və təltifə layiq görülmüşdür, o cümlədən CNO (Cosmic Evolution and Galaxy Formation) Mükafatı və Beatrice Tinsley Prize. Rubin, həmçinin elm və tədqiqat sahəsindəki səylərinə görə çoxsaylı fəxri doktorluq dərəcələri almışdır. Son dövrləri və mirası Vera Rubin, 2016-cı ildə vəfat etmişdir, lakin onun işləri astronomiya və kosmologiya sahəsində böyük bir irs qoymuşdur. Qara materiya ilə bağlı olan tapıntıları, kosmosun ən böyük sirrlərini anlamağa olan səyahətdə mühüm bir addım olmuşdur. O, həmçinin elmdəki qadınların yerini artırmaq üçün çalışmış və bu sahədəki çoxsaylı qadın alımlarına ilham vermişdir. Vera Rubin, qara materiyanın kəşfi və qalaktikaların dinamikası ilə bağlı apardığı tədqiqatlarla modern kosmologiyaya böyük bir töhfə vermişdir. Onun işləri, kosmosun strukturunu və inkişafını başa düşməkdə böyük irəliləyişlərə səbəb olmuşdur. Rubin'in mirası, astronomiyanın ən gizli və mürəkkəb suallarına cavab axtarmaqla yanaşı, elmdə qadınların rolu ilə bağlı yeni bir dövrün başlanğıcını qoymuşdur.
https://en.wikipedia.org/wiki/Vera_Rubin
https://www.britannica.com/biography/Vera-Rubin
https://www.womenshistory.org/education-resources/biographies/vera-rubin
https://www.nytimes.com/2016/12/27/science/vera-rubin-astronomist-who-made-the-case-for-dark-matter-dies-at-88.html
https://www.symmetrymagazine.org/article/vera-rubin-giant-of-astronomy?language_content_entity=und
https://www.nature.com/articles/542032a
https://jwa.org/encyclopedia/article/rubin-vera-cooper
Tarix : 25 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
