Vedanga Jyotisha - Hindistanın qədim elm ənənələrindən biri olan və astronomiya ilə əlaqəli olan bir sahədir. "Vedanga" sözünün mənası "Veda'nin üyəsi"dir, burada "Veda" hind fəlsəfəsinin və dini biliklərin mənbəyini təşkil edən dörd müqəddəs kitabı təmsil edir. "Jyotisha" isə "işıq" və ya "astroloji elm" olaraq tərcümə edilə bilər. Bu səbəbdən, Vedanga Jyotisha, hind astrologa və astronomiyasının qədim əsaslarını təşkil edir. Bu sahə, zamanın ölçülməsi, planetlərin hərəkəti, ayın fazaları və daha çox məsələləri öyrənməyi hədəfləyir. Vedanga Jyotishanın tarixi və əhəmiyyəti Vedanga Jyotisha, yuxarıda qeyd edildiyi kimi, hind ənənələrində Vedalara bağlı bir sahədir. O, zamanla Hindistanın müasir astrologa və astronomiya elminin inkişafına böyük təsir göstərmişdir. İlk dəfə miladdan əvvəl 1000-ci illərdə, Vedalar yazılarkən bu sahənin nəzəriyyələri və tətbiqləri yaradılmağa başlanmışdır. Vedanga Jyotisha, əsasən "Jyotisha Vedanga" adlanan bir mətn vasitəsilə təqdim edilir. Bu mətndə, cismi və göy hadisələri ilə bağlı təfərrüatlar mövcuddur. Astronomiyanın əsas qanunlarına riayət etməklə təqvim sistemləri də inkişaf etdirilmişdir. Bu biliklər təkcə təbiət hadisələrini izah etməklə kifayətlənmirdi, eyni zamanda, həyatın müxtəlif sahələrində, o cümlədən əkinçilik, ticarət və müharibələrdə də istifadə olunurdu. Vedanga Jyotishanın tətbiq sahələri Zamanın ölçülməsi və təqvimlər: Vedanga Jyotishanın əsas sahələrindən biri zamanın dəqiq ölçülməsi idi. Hindlilər, ayın fazalarına əsaslanan lunisolar təqvimlər inkişaf etdirdilər. Bu təqvimlər, insanların günlük həyatlarını planlaşdırmalarına kömək edirdi. Əkinçilikdən tutmuş, dini mərasimlərə qədər hər şey bu təqvimlə uyğunlaşdırılırdı. Planetlərin Hərəkəti və Astrologiya: Vedanga Jyotishanın digər bir əsas sahəsi, planetlərin hərəkətini və onların insan həyatına təsirini izləmək idi. Bu, hind astrologiyasının bir hissəsi olaraq, insanların taleyini və gələcəyini proqnozlaşdırmaq üçün istifadə olunurdu. Planetlərin mövqeyi və əlaqəsi, fərdlərin həyatlarında baş verəcək dəyişiklikləri göstərmək üçün istifadə edilirdi. Astronomik Hesablamalar: Vedanga Jyotisha, göy hadisələrinin dəqiq hesablanmasını əhatə edirdi. Bu, həm də astronomik cihazların və texnologiyanın inkişafına yol açmışdır. Hind astronomları, günəş və ay tutulmalarını hesablamaq üçün müxtəlif üsullar istifadə edirdilər. Bu biliklər həm də Hindistanın mühəndislik və tikinti sahələrinə töhfələr vermişdir. Vedanga Jyotishanın dərin fəlsəfəsi Vedanga Jyotishanın fəlsəfi yönü də böyük əhəmiyyətə malikdir. Bu elm sahəsi, kosmosla insanların əlaqələrini təhlil edirdi. Hind filosoflarına görə, göy cisimlərinin hərəkətləri və mövqeləri insanların taleyini və dünyadakı mövqeyini müəyyən edir. Bu baxımdan, astroloji və astronomik biliklər yalnız təbiət hadisələrini anlamaqla kifayətlənməyib, insan həyatına daha geniş bir mənəvi və fəlsəfi baxış gətirmişdir. Vedanga Jyotisha, Hindistanın qədim astronomiya və astrologa ənənələrinin təməlini təşkil edir. Bu sahə, yalnız zamanın ölçülməsindən və astronomik hadisələrin proqnozlaşdırılmasından ibarət deyil, həm də fəlsəfi və mənəvi bir çərçivə təqdim edir. Bu qədim biliklər, günümüzdə hələ də bir çox insanın həyatına təsir göstərir və Hind mədəniyyətinin zəngin tarixini və dərin fəlsəfi düşüncələrini əks etdirir. Vedanga Jyotisha'nın öyrəndiyi prinsiplər, digər mədəniyyətlərin elm və astroloji anlayışları ilə qarşılaşdırıldığında, Hindistanın qədim dövrlərdə elm və təbiətə necə böyük əhəmiyyət verdiyini göstərir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Vedanga_Jyotisha
https://vedicheritage.gov.in/vedangas/jyotisha/
https://cahc.jainuniversity.ac.in/assets/ijhs/Vol19_3_10_SupplementVedangjyotishaofLagdha.pdf
https://archive.org/details/VedangaJyotisha
https://dharmawiki.org/index.php/Vedanga_Jyotisha_(%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%A6%E0%A4%BE%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B7%E0%A4%AE%E0%A5%8D)
https://www.wisdomlib.org/definition/jyotishavedanga
https://www.encyclopedia.com/international/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/vedanga-jyotisha
Tarix : 13 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
