Thornton Wilder (1897–1975) — Amerikalı dramaturq, roman yazarı və ədəbiyyat sahəsindəki böyük təsiri ilə tanınan bir yazıçıdır. O, xüsusilə teatr sahəsində yaratdığı əsərlərlə məşhurdur və onun yazıları insan həyatının universal mövzularına toxunur. Wilder, 20-ci əsrin ən mühüm və məşhur amerikalı yazıçılarından biri olaraq tanınır. Onun əsərləri həyatın sadəliklərini və eyni zamanda mürəkkəbliyini dərindən araşdırır. Erkən həyatı və təhsili: Thornton Wilder 17 aprel 1897-ci ildə, Madison, Viskonsin şəhərində doğulmuşdur. O, çoxsaylı yerlərdə yaşamış və müxtəlif ölkələrdə təhsil almışdır, çünki atasının diplomatik karyerası səbəbindən ailəsi tez-tez köç edirdi. Wilder, Yale Universitetində təhsil almış, sonra isə Princeton Universitetində ədəbiyyat və tarix üzrə magistr dərəcəsi almışdır. O, gənclik illərindən ədəbiyyata və teatr sənətinə böyük maraq göstərmişdir. Karyerası və əsərləri: Thornton Wilder karyerasında həm teatrda, həm də yazılı ədəbiyyatda uğurlar əldə etmişdir. O, xüsusilə dramatik əsərlər ilə məşhur olmuşdur və çoxsaylı Pulitzer Mükafatı qazanan əsərlər yazmışdır. Wilderın əsərləri insanın daxili dünyasını və cəmiyyətin təzyiqləri altındakı həyatını geniş şəkildə araşdırır, sadə həyatın böyük mənalarını vurğulamağa çalışır. Ən tanınmış əsərləri: "Our Town" (1938) – Thornton Wilderın ən məşhur və ən çox təhlil edilən əsəri olan "Our Town", 20-ci əsr teatrının ən böyük klassiklərindən biri hesab olunur. Pyes, amerikalı kiçik bir şəhərdəki gündəlik həyatın sadəliklərini və insan münasibətlərini təsvir edir. Esas mövzu, həyatın keçici və dəyərli olduğunu göstərməkdir. Wilder, bu əsərini unikal bir şəkildə yazmış, pyesin tam məkânı da yoxdur və aktyorlar bir çox mövzuları açıq şəkildə izah edirlər, bu da tamaşaçıya birbaşa əlaqə yaratmaq imkanı verir. "The Skin of Our Teeth" (1942) – Bu pyes, insanın tarixi və əzabları ilə bağlı geniş bir allegoriyadır. "The Skin of Our Teeth" həm komediya, həm də tragediya ünsürlərini birləşdirir. Pyesdə, insanlar tarix boyu yaşadıqları böhranlardan sağ çıxmağa çalışırlar. Bu əsər də böyük uğur qazanmış və Pulitzer Mükafatına layiq görülmüşdür. "The Bridge of San Luis Rey" (1927) – Wilderin yazdığı "The Bridge of San Luis Rey" romanı, böyük tənqidçilər tərəfindən bəyənilmişdir. Bu əsər, bir körpünün çökməsi nəticəsində həyatlarını itirən insanların hekayəsini araşdırır. Romanın əsas mövzusu, həyatın mənası, taleyin qəddarlığı və insanların arasındakı əlaqələrin gücü ilə bağlıdır. Bu əsər də Pulitzer Mükafatına layiq görülmüşdür. "The Ides of March" (1948) – Bu roman, Roma tarixindəki siyasi çevrilişi və Julius Caesarın öldürülməsini əks etdirir. Wilder, burada tarixi hadisəni fərdi baxışdan və sənətkarlıqla izah etmişdir. Yaradıcı üslubu: Thornton Wilderin yazı üslubu çox təkrarlanan, lakin sadə və anlaşılırdır. Onun əsərlərində insan həyatının ən sadə və ən dərindən hiss edilən tərəflərinə toxunulur. Wilder, drama və roman üslublarını birləşdirərək həm teatrda, həm də yazılı ədəbiyyatda dərindən təsirli əsərlər yaratmışdır. "Our Town" əsərindəki kimi, Wilder çox vaxt zaman və məkanın keçiciliyini, həyatda olan sadə anların dəyərini vurğulamaqla mövzularını təqdim edir. Onun yazılarında şairanə bir qısqanclıq yoxdur; əksinə, sosial və felsefi məsələlərə dair təhlil və mübahisələr mövcuddur. Təsiri və mirası: Thornton Wilder, 20-ci əsr teatrında böyük təsir buraxmış və Amerika ədəbiyyatının müasir dövründə mühüm rol oynamışdır. O, Pulitzer Mükafatını üç dəfə qazanan ilk yazıçıdır (1938-ci ildə "Our Town", 1942-ci ildə "The Skin of Our Teeth", 1927-ci ildə isə "The Bridge of San Luis Rey" ilə). Onun əsərləri yalnız teatr dünyasında deyil, həm də ədəbiyyat dünyasında geniş şəkildə bəyənilmiş və davamlı olaraq oxunmuşdur. Wilder, xüsusən insanların həyatını və əlaqələrini, cəmiyyətin dəyişən tələblərini, müharibə və zorakılıq kimi mövzuları işləyərək insan təcrübəsini ümumiləşdirmişdir. Onun əsərləri həm də universal mövzular təqdim edərək müxtəlif mədəniyyətlərdə və dövrlərdə təhlil edilmişdir. Thornton Wilder, ədəbiyyat və teatr dünyasında böyük miras qoymuş bir yazıçıdır. Onun əsərləri sadə, amma dərin mənalarla doludur və həyatın ən mürəkkəb məsələlərinə dair düşündürən mesajlar verir. "Our Town" və "The Skin of Our Teeth" kimi əsərləri, sadə həyatın və cəmiyyətin təsirini insanlara dərin bir şəkildə çatdırmış və uzun illər sonra belə hələ də aktuallığını qorumaqdadır. Wilder, həm amerikalı ədəbiyyatının böyük bir nümayəndəsi, həm də ümumilikdə dünya ədəbiyyatının mühüm bir hissəsidir.

İstinadlar

https://en.wikipedia.org/wiki/Thornton_Wilder

https://en.wikipedia.org/wiki/Thornton_Wilder

https://en.wikipedia.org/wiki/Thornton_Wilder

https://www.twildersociety.org/

https://www.goodreads.com/author/show/44061.Thornton_Wilder

https://wisconsinhistory.org/Records/Article/CS558

https://www.concordtheatricals.com/a/326/thornton-wilder

Tarix : 16 mart 2025