Stanisław Ulam (doğum tarixi: 13 Noyabr 1909 – 13 Mayıs 1984) - Polşa-Amerikalı bir matematik və nəzəri fizikdir. O, atom bombasının inkişafı və hesablama metodlarının təkmilləşdirilməsi ilə tanınır. Ulam həmçinin Monte Carlo metodunun yaradılmasında əsas rol oynamış və müxtəlif sahələrdə nəzəriyyə və tətbiqetmələrə mühüm töhfələr vermişdir. Erkən həyatı və təhsili Stanisław Ulam, Polşanın Lviv şəhərində (indiki Ukrayna) doğulmuşdur. O, 1928-ci ildə Polşadaki Lviv Universiteti-nə daxil olmuş və burada Riyaziyyat üzrə təhsil almışdır. Ulam, yüksək statistik təhsili və xüsusi olaraq riyaziyyatın müxtəlif sahələrindəki zəngin anlayışları ilə tanınmışdır. 1933-cü ildə doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. 1939-cu ildə, Polşadan ABŞ-a köçərək, Harvard Universiteti və sonradan Princeton Universiteti kimi nüfuzlu universitetlərdə işləyib. O, riyaziyyat və tətbiqi riyaziyyat sahələrində müxtəlif nəzəriyyələr irəli sürmüş və öz sahəsindəki elmi tədqiqatları ilə tanınmışdır. Manhattan layihəsi və atom bombası Ulam, Manhattan Layihəsi çərçivəsində atom bombası üzərində işləyən mühüm alimlərdən biri olmuşdur. 1940-cı illərin ortalarında, Ulam, Los Alamos Laboratoriyası'nda işləməyə başlamış və burada özünün yüksək səviyyəli riyazi bacarıqları ilə atom bombası hazırlığı prosesində mühüm rol oynamışdır. Atom bombasının hazırlanmasında istifadə edilən bəzi mühüm hesablamaların inkişafına iştirak etmişdir. O, Luis Alvarez, Richard Feynman, John von Neumann kimi digər tanınmış alimlərlə birgə çalışmış və təsirli hesablama üsullarını inkişaf etdirmişdir. Monte Carlo metodu Ulam, xüsusilə Monte Carlo metodunun inkişafı ilə tanınır. Bu, təsadüfi nümunələrdən istifadə edərək riyazi problemlərin həlli üçün tətbiq edilən bir statistik yanaşmadır. Bu metod, xüsusilə hesablamalı fizika və riyaziyyatda mürəkkəb problemləri həll etmək üçün əvəzolunmaz bir alətə çevrilmişdir. Monte Carlo metodunun əsas ideyası, müxtəlif təsadüfi dəyişənlər üzərində hesablamalar apararaq müəyyən statistik nəticələrə çatmaqdır. Ulam və John von Neumann bu metodun əsasını qoymuşlar və bu yanaşma bu gün müxtəlif sahələrdə, o cümlədən fizika, mühəndislik və maliyyə analizlərində geniş istifadə olunur. Tətbiqi riyaziyyat və inkişaflar Stanisław Ulam, həmçinin, tətbiqi riyaziyyat sahəsində bir çox mühüm töhfə vermişdir. O, xüsusilə topologiya, həyatın tərifi və qeyri-xətti sistemlərin təhlili üzrə tədqiqatlar aparmışdır. Ulam həmçinin nümerik metodların inkişafına da töhfələr vermişdir. Sonrakı həyatı və irsi Stanisław Ulam, 1950-ci ildən sonra, University of Colorado-da təhsil almış və burada müxtəlif riyazi tədqiqatlar aparmağa davam etmişdir. O, həmçinin müxtəlif beynəlxalq konfranslarda iştirak etmiş və özünün riyaziyyat və fizika sahəsindəki zəngin təcrübələrini bölüşmüşdür. Ulam həmçinin çox sayda elmi məqalələr və kitablar yazmış, elmin inkişafında əhəmiyyətli bir yer tutmuşdur. Onun riyazi təfəkkürü və elmi kəşfləri, xüsusən də tətbiqi riyaziyyat sahəsindəki irəliləyişlər, bugünkü müasir elm və texnologiya üçün mühüm bir təməl təşkil edir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Ulam
https://www.britannica.com/biography/Stanislaw-Ulam
https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Ulam/
https://dzieje.pl/artykuly-historyczne/matematyk-i-superbomba-40-lat-temu-zmarl-stanislaw-ulam
https://www.lindahall.org/about/news/scientist-of-the-day/stanislaw-ulam/
https://pl.wikiquote.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Ulam
https://culture.pl/pl/artykul/stanislaw-ulam-ojciec-superbomby
Tarix : 26 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
