Stanislao Cannizzaro (1826–1910) - İtaliyanın məşhur kimyaçılarından biri olaraq, molekulyar kütlə anlayışını inkişaf etdirmiş və molekulyar kütlənin ölçülməsi ilə bağlı müasir kimyanın təməlini qoymuşdur. Onun ən tanınmış işlərindən biri, Cannizzaro reaksiya və avtoreaksiya metodu ilə əlaqəli olub, bu kəşflər kimyanın daha da inkişaf etməsinə, xüsusən də atom nəzəriyyəsi və molekulyar çəkilər ilə bağlı anlayışların təkmilləşməsinə səbəb olmuşdur. Təhsil və erkən həyat Stanislao Cannizzaro, 1826-cı ildə İtaliyada, Palermo şəhərində anadan olmuşdur. O, təhsilini Palermo Universiteti-ndə almış və burada kimya sahəsində dərindən təhsil görmüşdür. Cannizzaro, gənc yaşlarından etibarən kimyaya olan marağını inkişaf etdirmiş və xüsusilə molekulyar kütlələr və kimyəvi reaksiyalar ilə bağlı elmi tədqiqatlara cəlb olmuşdur. Cannizzaro reaksiya və kimya nəzəriyyələri Cannizzaronun ən mühüm kəşfi, Cannizzaro reaksiyası ilə əlaqədardır. Bu reaksiya, müəyyən asitlərin və aldehidlərin qarışmasından alkol və karboksilat duzları əmələ gəlməsi prinsipinə əsaslanır. 1853-cü ildə, Cannizzaro, aldelhidlər və bazalar ilə reaksiyaya girən asidlərin kimyəvi xüsusiyyətlərini təhlil edərək, reaksiyanın iki fərqli məhsul verdiyini aşkar etmişdir. Avtoreaksiya metodu Cannizzaronun digər əhəmiyyətli bir töhfəsi avtoreaksiya metodu idi. Bu metod, maddələrin kimyəvi reaksiyalarını izah etmək və bu reaksiyaların baş vermə səbəblərini başa düşmək üçün xüsusi yanaşmalar təqdim etdi. O, bu metodla atom nəzəriyyəsini inkişaf etdirərək, kimyəvi maddələrin necə və nə şəkildə birləşdiyini daha dəqiq təsvir etməyə başladı. Molekulyar kütlələr və atom nəzəriyyəsi Cannizzaronun ən böyük elmi töhfələrindən biri də, molekulyar kütlənin ölçülməsi və molekulyar kütlə nəzəriyyəsi ilə bağlı apardığı tədqiqatlar olmuşdur. 1858-ci ildə, Cannizzaro Avstriyalı alim Amedeo Avogadro-nun fərziyyələrini qəbul edərək, Avogadro qanununu təsdiq etmişdir. Bu qanuna görə, bərabər həcmdəki qazların eyni təzyiq və temperatur şəraitində eyni sayda molekula sahib olması nəzərdə tutulur. Kimya və elm dünyasında təsiri Stanislao Cannizzaronun kimya elminə verdiyi töhfələr yalnız onun dövrü ilə məhdudlaşmamışdır. Onun tədqiqatları və nəzəriyyələri, xüsusilə molekulyar kütlə və atom nəzəriyyəsi sahəsindəki elmi müzakirələri genişləndirmişdir. 1860-cı ildə Düsseldorfda keçirilən kimya konqresində Cannizzaronun təklif etdiyi molekulyar kütlələr və atom nəzəriyyəsi geniş qəbul edilmiş və dünya miqyasında kimyaçıların işlərinə rəhbərlik etmişdir. Bu konqres, həmçinin kimya elmindəki ən mühüm hadisələrdən biri olaraq yadda qalmışdır. Tədqiqatları və kimya elminə töhfəsi Cannizzaro-nun apardığı tədqiqatlar, sadəcə kimya elminin əsas sahələrində deyil, həm də molekulyar fizikada və bioorganik kimyada da böyük təsir göstərmişdir. Onun molekulyar kütlə və reaksiya mexanizmləri ilə bağlı verdiyi təkliflər, gələcək kimyaçılar tərəfindən qəbul edilmiş və daha da inkişaf etdirilmişdir. Sonrakı dövr və irsi Stanislao Cannizzaro 1910-cu ildə vəfat etmişdir. Lakin onun elmi irsi müasir kimya elminin inkişafında əhəmiyyətli yer tutur. Onun molekulyar kütlələr, reaksiyalar və atom nəzəriyyəsi sahəsindəki töhfələri, kimya dünyasında öz əksini tapmağa davam edir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Stanislao_Cannizzaro
https://www.britannica.com/biography/Stanislao-Cannizzaro
https://www.sciencehistory.org/education/scientific-biographies/stanislao-cannizzaro/
https://www.lindahall.org/about/news/scientist-of-the-day/stanislao-cannizzaro/
https://www.britannica.com/biography/Stanislao-Cannizzaro/Republican
https://www.encyclopedia.com/people/science-and-technology/chemistry-biographies/stanislao-cannizzaro
http://www.bestofsicily.com/mag/art132.htm
Tarix : 27 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
