Şipperke - 1600-cü illərdə Flandriyada yarandığı güman edilən kiçik it cinsi. Bu növ itin spitz və ya miniatür çoban iti olması ilə bağlı uzun müddətdir qeyri-rəsmi müzakirələr aparılmışdır. DNT araşdırmaları göstərib ki, Şipperke it cinsi spitz ailəsi ilə yaxın əlaqəyə malikdir. Xüsusiyyətləri Şipperke spitz ailəsinə aid olan kiçik, möhkəm və adətən qara rəngdə olan bir it cinsidir. Onların dik və uclu qulaqları başlarının üstündə yerləşir. Şipperkelər sərt və daha uzun xarici örtüyə malik yumşaq, tüklü astarla ikiqat örtülmüş xəzə sahibdirlər. Cinsin xüsusiyyətlərindən biri boyun ətrafında uzun tüklərdən ibarət olan və arxaya doğru uzanan xəzdir. Onların arxa ayaqlarında da daha uzun xəz olur ki, buna "kolyotlar" deyilir. Cins əsasən qara rəngdə olsa da, bəzən sarı və ya krem rəngdə də ola bilirlər. Çox nadir hallarda qaraciyər qırmızısı rənginə sahib ola bilərlər. Şipperkenin xəz örtüyü parlaqdır. Bu itlər adətən 3-9 kq arası çəkiyə malik olurlar. Sağlamlıq Şipperkelərdə spesifik sağlamlıq problemləri geniş yayılmamışdır. Böyük Britaniya Kennel Klubunun sorğusuna əsasən, bu cinsin orta ömrü təxminən 13 ildir və 20%-i 15 ildən çox yaşayır. Sorğuda qeydə alınan ən yaşlı it 17 il yarım yaşamışdır. Şipperkelərin 18-19 il yaşadığı hallar da məlumdur. Lakin hərəkətsizlik, düzgün olmayan qidalanma və artıq çəki oynaq və skelet problemlərinə, eləcə də diş, ürək, ağciyər və həzm xəstəliklərinə səbəb ola bilər. Əsas ortopedik problemlər arasında diz qapağının yerindən çıxması (luxating patella) və "Legg-Perthes sindromu" (bud-çanaq oynağı xəstəliyi) yer alır. Bəzi Şipperkelərdə epilepsiya müşahidə olunur, lakin bunun üçün spesifik test mövcud deyil. Şipperkelərin sağlamlığı ilə bağlı əsas narahatlıqlardan biri "MPS IIIB" adlı genetik mutasiyadır ki, bu da ümumi populyasiyanın təxminən 15%-də baş verir. Bu xəstəlik yalnız Şipperke cinsində müşahidə olunur. "Pensilvaniya Universiteti Baytarlıq və Tibb Məktəbi" bu xəstəlik üçün test hazırlamış və 2003-cü ildən etibarən nümunələri qəbul etməyə başlamışdır. Xəstəlik insanlarda "Tay-Sachs" və "Qauçer" xəstəliklərinə bənzəyir və tarazlıq problemləri, pilləkənlərin istifadəsində çətinliklər yaradır. "Heyvanlar üçün Ortopediya Vəqfi" Şipperkelərdə digər bəzi fiziki problemlərin də müşahidə edildiyini bildirir. DNT araşdırmaları göstərir ki, Şipperke populyasiyasında qohumluq səviyyəsi yüksəkdir. Tarix Şipperke cinsinin mənşəyinin 1600-cü illərdə Flandriyada başladığı güman edilir. Cins 1880-ci illərdə rəsmi olaraq tanınıb və onların standartı 1889-cu ildə yazılmışdır. Şipperkenin mənşəyi və tarixi haqqında məlum olanların çoxu Fransızca "Chasse et Pêche" (Ovçuluq və Balıqçılıq) jurnalından götürülmüş və ingilis dilinə tərcümə edilərək "The Stockkeeper" jurnalında nəşr olunmuşdur. Cins adı "Schipperke" flamand dilində "kiçik qayıqçı" və ya "kiçik kapitan" mənasını verir. Leuven və Brüssel ətrafında isə "scheper" sözü "çoban" mənasını verirdi və cins adı "kiçik çoban" kimi tərcümə edilirdi. XVII əsrdə bu itlərin Leuvenaar adlanan daha iri qara çoban itindən törədiyi düşünülür. Bu itlər sürü və nəqliyyat vasitələrini qorumaq üçün istifadə edilirdi. Leuvenaar cinsi müasir Şipperke və Qara Belçika Çoban itinin (Qroenendael) atası hesab olunur. İkinci Dünya Müharibəsi zamanı Belçika ordusu Şipperkelərdən gizli mesajların daşınmasında istifadə edirdi.
https://en.wikipedia.org/wiki/Schipperke
https://a-z-animals.com/animals/schipperke/
https://www.akc.org/dog-breeds/schipperke/
https://www.thekennelclub.org.uk/search/breeds-a-to-z/breeds/utility/schipperke/
https://www.petmd.com/dog/breeds/schipperke
https://dogtime.com/dog-breeds/schipperke
https://www.hillspet.com/dog-care/dog-breeds/schipperke
https://www.britannica.com/animal/Schipperke
https://www.purina.co.uk/find-a-pet/dog-breeds/schipperke
https://www.chewy.com/education/dog-breeds/schipperke
https://www.dogster.com/dog-breeds/schipperke
Tarix : 5 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
