Sholem Aş (və ya Şolem Aş; 1 noyabr 1880 – 10 iyul 1957) — Polşa əsilli Yəhudi yazıçı və dramaturq. Yəhudi ədəbiyyatının ən görkəmli simalarından biri kimi tanınan Aş, əsərlərində ənənəvi Yəhudi həyatı, dini münaqişələr və insan psixologiyasını dərinlikli təhlil edir. Yazıçı kimi həm Yəhudi, həm də xristian mövzularını işləməsi ilə dəbələnglər yaratmış, lakin müasir dövrdə mədəni dialoqun simvoluna çevrilmişdir. Həyatı və Fəaliyyəti: Doğulduğu yer: Kutno, Polşa (o dövrdə Rusiya İmperiyası). Təhsil: Ənənəvi Yəhudi (Talmud-Tora) təhsili almış, sonradan dünyəvi ədəbiyyatla maraqlanmışdır. Mühacirət: 1910-cu ildə ABŞ-yə köçmüş, Nyu-Yorkda Yəhudi mədəni həyatının mərkəzində fəaliyyət göstərmişdir. Dil: Əsərlərini əsasən İdiş dilində yazmış, sonradan əsərləri ingilis, rus və digər dillərə tərcümə edilmişdir. Əsas Əsərləri: "İntiqam Tanrısı" (Got fun Nekome, 1907): Ən məşhur pyesi. Bir fahişəxanada baş verən hekayə ilə dini hipokritliyi və cəmiyyət tabularını tənqid edir. Pyesin səhnələşdirilməsi zamanı "əxlaqsızlıq" ittihamı ilə məhkəmə prosesi baş vermişdir. "Məsihə İnananlar" (Der Man fun Natseres, 1943): İsanın həyatını Yəhudi perspektivindən təsvir edən roman. Xristian və Yəhudi icmasında böyük mübahisələrə səbəb olmuşdur. "Üç Şəhər" (Di Shtet, 1929–1931): Varşava, Peterburq və Nyu-Yorkda Yəhudi həyatının epik təsviri. "Mottke Oğru" (Mottke Ganef, 1916): Cinayət dünyasına düşən gənc bir Yəhudinin sosial dramı. Mövzular və Üslub: Mövzular: Dini münaqişələr: Yəhudilik və xristianlıq arasında dialoq, dini fanatizm. Sosial ədalətsizlik: Yəhudi icmasında sinfi fərqlər, qadınların məcburi köləliyi. Mədəni identiklik: Mühacirət və assimilyasiya təzyiqi altında Yəhudi kimliyinin qorunması. Üslub: Realizm və mistikanın sintezi: Əfsanə və dini simvolları sosial tənqidlə birləşdirir. Psixoloji dərinlik: Personajların daxili çəkişmələrini detallı təhlil edir. Dramatik gərginlik: Teatr əsərlərində qəhrəmanların taleyi ilə ictimai normaların toqquşması. Mübahisələr: "İntiqam Tanrısı" pyesi ilə bağlı məhkəmə prosesi (1923) ABŞ-də sənət azadlığı haqqında debatları alovlandırmışdır. "Məsihə İnananlar" romanı Yəhudi icmasında qəzəbə səbəb olmuş, Aş "xristianlaşmaqda" ittiham edilmişdir. Sovet İttifaqında əsərləri antisemitizm və "dini təbliğat" kimi qadağan edilmişdir. İrs və Təsiri: Yəhudi teatrının inkişafı: "İntiqam Tanrısı" kimi əsərlər İdiş teatrının dünya səviyyəsinə qalxmasında rol oynadı. Mədəni körpü: Yəhudi və xristian mədəniyyətləri arasında dialoq yaratmaq cəhdi ilə tanınır. Tərcümə və uyğunlaşdırmalar: Əsərləri tez-tez səhnələşdirilir, 2004-cü ildə "İntiqam Tanrısı" Brodveydə uğur qazandı. Sholem Aş — mədəniyyətlərarası anlaşmanın və ədəbi cəsarətin simvolu. Onun yaradıcılığı Yəhudi əsilli insanların ürəyində həmişə yaşayacaq.
https://en.wikipedia.org/wiki/Sholem_Asch
https://www.britannica.com/biography/Sholem-Asch
https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/sholem-asch
https://encyclopedia.yivo.org/article.aspx/asch_sholem
https://kids.britannica.com/students/article/Sholem-Asch/609405
https://encyclopedia.yivo.org/media/1044
https://www.myjewishlearning.com/article/sholem-asch/
Tarix : 16 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
