Sergei Winogradsky (1856–1953) — Rus mikrobioloqu, təbiətşünası və ekoloq, xüsusən mikroorqanizmlərin ekoloji funksiyaları və biogeokimyəvi proseslər üzərindəki tədqiqatları ilə tanınır. O, müasir mikrobiologiyanın əsas qurucularından biri hesab edilir və azot dövrü və sulfat dövrü kimi biogeokimyəvi dövrlər haqqında irəli sürdüyü nəzəriyyələr, biokimyanın və ekoloqların daha dərindən mikrobioloji və biogeokimyəvi prosesləri başa düşmələrinə imkan yaratmışdır. Winogradsky, həmçinin bir çox bakteriya növünün kəşfinə və onların ətraf mühitdəki rolunun başa düşülməsinə kömək etmişdir. Həyatı və təhsili Sergei Winogradsky 1856-cı ildə Rusiyanın Yelisavetgrad şəhərində anadan olmuşdur. O, təhsilini Sankt-Peterburq Universitetində almış və burada kimya, biologiya və mikrobiologiya sahələrinə olan marağını inkişaf etdirmişdir. Winogradsky, gənc yaşlarından elmi işlərlə məşğul olub və mikrobiologiyanın inkişafına böyük töhfələr verməyə başlamışdır. Elmi fəaliyyəti Winogradskynin elmi fəaliyyəti, xüsusən mikrobiologiya və ekologiya sahələrində olmuşdur. O, mikroorqanizmlərin həyat dövrünü, onların ekosistemlərdəki rolunu və ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqələrini öyrənmişdir. Onun əsas töhfələrindən biri, mikroorqanizmlərin biogeokimyəvi dövrlərdə necə iştirak etdiyini və ətraf mühitin kimyəvi tərkibini necə tənzimlədiklərini anlamaq idi. Winogradsky, ilk dəfə olaraq mikroorqanizmlərin çoxsaylı kimyəvi reaksiyalarda, məsələn azot fiksasiyası, sulfat reduksiyası və metan əmələ gəlməsi kimi proseslərdə iştirak etdiyini irəli sürmüşdür. Bu, biologiyanın və ekoloqların təbiətdəki kimyəvi prosesləri başa düşməsinə yeni bir yanaşma gətirmişdir. O, mikroorqanizmlərin bu proseslərdə əsas rol oynadığını göstərməklə, ekosistemlərin iş prinsiplərini dərinləşdirmişdir. Ən məşhur kəşfləri və töhfələri Sergei Winogradsky, mikrobiologiya sahəsində çoxsaylı mühüm kəşflər və tədqiqatlar aparmışdır. O, mikroorqanizmlərin azot dövrü və sulfat dövründəki iştirakını aşkar etmiş və bu sahələrdəki əsas tədqiqatları ilə tanınır. Winogradsky-nin ən məşhur kəşflərindən biri, azot fiksasiyası prosesini izah etməsi olmuşdur. O, müəyyən bakteriyaların atmosferdən azot qazını alaraq onu bitkilər üçün istifadəyə yararlı formaya çevirdiyini sübut etmişdir. Bu kəşf, azot dövrünün başa düşülməsi üçün mühüm bir təməl yaratmışdır. Bundan əlavə, Winogradsky, sulfat bakteriyalarının sulfatların reduksiyası prosesindəki rolunu da öyrənmişdir. O, bu bakteriyaların sulfatı istifadə edərək, hidrogen sulfidini (H₂S) istehsal etdiklərini kəşf etmişdir. Bu, sulfat dövrünün başa düşülməsinə və ekosistemlərdəki kimyəvi dövrlərin tənzimlənməsinə önəmli bir töhfə vermişdir. Winogradsky həmçinin, autotrofik və heterotrofik mikroorqanizmlər arasındakı fərqləri də başa düşmüş və ilk dəfə autotrof mikroorqanizmlərin enerji mənbəyini işıq və qeyri-organik maddələrdən aldığını göstərmişdir. Təsiri və mirası Sergei Winogradsky-nin elmi fəaliyyəti müasir mikrobiologiya, biogeokimya və ekologiya sahələrindəki inkişaflara böyük təsir göstərmişdir. Onun azot fiksasiyası, sulfat reduksiyası və metan istehsalı kimi proseslərdəki apardığı tədqiqatlar, mikroorqanizmlərin ekosistemlərdəki rolunun başa düşülməsi üçün əsaslı bir zəmin yaratmışdır. Onun tədqiqatları, mikrobiologiyanın biogeokimyəvi dövrlərin başa düşülməsində mühüm yer tutmasına səbəb olmuşdur.
https://en.wikipedia.org/wiki/Sergei_Winogradsky
https://www.britannica.com/biography/Sergey-Nikolayevich-Winogradsky
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22092289/
https://www.researchgate.net/publication/51809573_Sergei_Winogradsky_A_founder_of_modern_microbiology_and_the_first_microbial_ecologist
https://www.wikidata.org/wiki/Q356526
https://www.famousscientists.org/sergei-winogradsky/
https://link.springer.com/book/10.1007/978-94-007-5198-9
Tarix : 3 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
