Rudolf Peierls (1907–1995) - Alman-İngilis fiziki, nəzəri fizika və kəmiyyətli tədqiqatlar sahəsindəki mühüm işləri ilə tanınır. O, xüsusilə kəmiyyətli mexanika, atom fizikasının nəzəriyyəsi və nüvə fizikası sahələrindəki nəzəri işləri ilə geniş tanınmışdır. Peierls həmçinin nüvə reaktorları və atom bombalarının inkişafı ilə bağlı mühüm töhfələr vermişdir. Həyatı və təhsil Rudolf Peierls 1907-ci ildə Almaniyanın Berlin şəhərində anadan olmuşdur. O, əvvəlcə Münih Universitetində fizika təhsili almış, sonra isə Hamburg Universitetində təhsilini davam etdirmişdir. Peierls, gənc yaşlarında riyaziyyat və fizika sahələrindəki marağını inkişaf etdirərək, elmi araşdırmalarla tanış olmuşdur. 1929-cu ildə fizika üzrə doktorluq dissertasiyasını tamamlayaraq öz elmi yoluna başlamışdır. Fizika və nəzəri tədqiqatlar Rudolf Peierls, nəzəri fizika sahəsində çox sayda əhəmiyyətli töhfələr vermişdir. O, həmçinin kvant mexanikası və statistik fizika üzrə çoxsaylı tədqiqatlar aparmışdır. Onun nüvə fizikası sahəsindəki ən məşhur işlərindən biri, nüvə reaktorlarının nəzəri izahı və zəif qarşılıqlı təsirlər ilə bağlı işləri idi. Peierls, həmçinin kiçik molekulların tərkibindəki elektron davranışlarını araşdırmış və atom altı hissəciklərin xüsusiyyətlərini daha yaxşı başa düşmək üçün nəzəri modellər təqdim etmişdir. Bu işlər, o dövrün kvant mexanikası ilə əlaqəli olan yeni anlayışları ilə uyğun gəlirdi. Manhattan layihəsi və atom bombası İkinci dünya müharibəsi zamanı, Rudolf Peierls Manhattan layihəsi üçün işləyərək, atom bombası üzərində aparılan tədqiqatlara mühüm töhfələr vermişdir. O, uranium-235-in kritik kütlə məsələsini nəzəri olaraq həll etmiş və bunun nüvə silahlarının inkişafı üçün çox mühüm bir məlumat olduğunu göstərmişdir. Peierls və həmkarı Otto Frisch 1940-cı ildə, atom bombasının yaradılması ilə bağlı "Peierls–Frisch Hesabatı"nı hazırlamışlar. Bu hesabat, uranium-235 üçün kritik kütləni hesablamağa və bombanın hazırlanmasının mümkünlüyünü göstərməyə imkan verdi. Hesabatın nəticələri, atom bombası layihəsinin inkişafında mühüm rol oynadı və ABŞ-da Manhattan Layihəsinə təkan verdi. Elm icmalarında rol və təsirləri Peierls, müharibədən sonra Britaniyaya köçərək, Oxford Universitetində və Bristol Universitetində fizika professoru olaraq fəaliyyət göstərmişdir. O, həmçinin Avropa və Amerika arasında elmi əməkdaşlıqların artırılmasına çalışmış və nüvə fizikası ilə bağlı təcrübələrini bölüşmüşdür. Peierls, həmçinin nüvə fizikası ilə əlaqəli çoxsaylı nəzəri işlərdə iştirak etmiş, elmi cəmiyyətdə kəmiyyətli tədqiqatlara dair çoxsaylı tədqiqatlar aparmışdır. O, kriogenik tədqiqatlar və yüksək temperatur fizikası ilə bağlı işlər də aparmışdır. Peierls həmçinin elm və texnologiya politikasında fəal iştirak etmiş və elmi araşdırmaların cəmiyyətə faydalı olmasına dair mühüm təkliflər vermişdir. O, atom enerjisinin sülh məqsədilə istifadəsinə dair çıxışlar etmiş və nüvə enerjisinin beynəlxalq nəzarətinin vacibliyini vurğulamışdır. Elmi mirası və tanınması Rudolf Peierls elmi sahədəki töhfələri ilə çoxsaylı mükafatlar və tanınmalar qazandı. O, Royal Societynin üzvü seçildi və fizika sahəsindəki aparıcı mütəxəssislərdən biri kimi qəbul edildi. Onun nüvə fizikasına dair işləri və atom enerjisinin təhlili, elmi cəmiyyətdə böyük əhəmiyyət kəsb etmişdir. Peierls həmçinin elm və texnologiya məsləhət şurasında iştirak etmiş və təbiət elmləri sahəsindəki müxtəlif məsələlərə dair məsləhətlər vermişdir. Onun elmi mirası həm nəzəri, həm də praktiki baxımdan çox əhəmiyyətli olmuşdur.
https://en.wikipedia.org/wiki/Rudolf_Peierls
https://www.britannica.com/biography/Rudolf-Ernst-Peierls
https://www.atomicarchive.com/resources/biographies/peierls.html
https://ahf.nuclearmuseum.org/ahf/profile/rudolf-peierls/
https://www.physics.ox.ac.uk/research/subdepartment/rudolf-peierls-centre-theoretical-physics
https://www.worldscientific.com/worldscibooks/10.1142/6790?srsltid=AfmBOopK86ZYUv_WoL8Zrx7kLYyd4Yk8Ydgc-dqQ59V64ipr50i9sgSW
https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Peierls/
Tarix : 25 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
