Robert N. Bellah - Sosial elmlər və xüsusilə sosiologiya sahəsində tanınmış amerikalı alim və nəzəriyyəçi. O, din və cəmiyyətin qarşılıqlı əlaqəsini dərinliklə təhlil etmiş, müasir cəmiyyətdə dinin və mədəniyyətin rolunu başa düşməyə yönəlmiş böyük tədqiqatlar aparmışdır. Bellah, "Amerikanın dini" və "təcrübə və mədəniyyət" kimi mövzulara dair təsirli əsərləri ilə tanınır. Onun işləri həm sosial nəzəriyyə sahəsində, həm də dinlər arası dialoq və dinin sosial həyatda oynadığı rol barədə ciddi töhfələr vermişdir. Həyat və təhsil Robert N. Bellah 1927-ci ildə ABŞ-ın California ştatının Altadena şəhərində anadan olmuşdur. Təhsilini Harvard Universiteti və Oxford Universiteti kimi dünyaca məşhur təhsil müəssisələrində almışdır. O, təhsilini tamamladıqdan sonra sosiologiya sahəsində akademik karyerasına başlamış və çox keçmədən sosial nəzəriyyə və dinlər üzrə ciddi tədqiqatlar aparmağa başlamışdır. Bellah’ın erkən dövrlərində aldığı təhsil, onun həm sosial nəzəriyyə, həm də dinlərə dair yanaşmalarını formalaşdırmışdır. Amerikanın dini və millətçi dini Bellah ən çox "Amerikanın dini" və "millətçi dini" haqqında yazdığı işlərlə tanınır. Onun 1967-ci ildə nəşr olunan və əfsanəvi bir əsər olan "The Broken Covenant: American Civil Religion in a Time of Trial" kitabı, ABŞ-da dini təcrübənin və mədəniyyətin birləşməsi məsələlərinə dair ciddi təhlil təqdim edir. Bellah, bu əsərində, ABŞ-da dini həyatın yalnız fərdi və məbədlərə aid olmadığını, həmçinin dövlət və sosial həyatda, xüsusilə Amerika millətçiliyinin formalaşmasında oynadığı böyük rolu izah etmişdir. Bellah, Amerikanın mədəniyyətinin bir növ "dini millətçilik" olduğunu vurğulamışdır. O, ABŞ-da milli dini bir fenomen kimi qəbul edir və bu fenomenin cəmiyyətdəki müxtəlif sosial və mədəni dinamikalarla necə bağlı olduğunu təhlil edir. Bu yanaşma, onun "cəmiyyətin dini ehtiyacları" mövzusunda apardığı tədqiqatların bir hissəsidir və ABŞ cəmiyyətinin "Amerikan dini" adlandırılan özünəməxsus bir dini və mədəni təcrübəyə sahib olduğunu göstərir. Din və cəmiyyətin qarşılıqlı əlaqəsi Bellah, dinin cəmiyyətdəki sosial strukturlarla necə qarşılıqlı əlaqədə olduğunu başa düşməyə çalışmışdır. O, dinin cəmiyyətin mədəniyyətini və sosial qaydalarını necə formalaşdırdığını və həmçinin fərdlərin sosial mövqelərini necə təsir etdiyini dərindən təhlil etmişdir. Bellah’ın əsas tədqiqat sahələrindən biri, dinlərin fərqli sosial və mədəni kontekstlərdə necə inkişaf etdiyi və müasir dövrdə dinin sosial həyatdakı rolunun necə dəyişdiyidir. "Din və Cəmiyyət" adlı əsərində Bellah, dini təcrübə ilə sosial həyatın bir-biri ilə necə bağlı olduğunu göstərmişdir. O, dinin yalnız inancların və ritualların birləşməsi olmadığını, həm də insanların cəmiyyətdəki münasibətlərini və sosial strukturlarını necə formalaşdırdığını irəli sürmüşdür. Bellah, müasir dünyada dinin həm fərdi təcrübələrdən, həm də geniş sosial və mədəni proseslərdən necə təsirləndiyini təhlil etmişdir. Modernlik və sekulyarlaşma Bellah, dinin və mədəniyyətin modern dövrdə necə dəyişdiyini də araşdırmışdır. Modernlik və sekulyarlaşma mövzuları Bellah'ın nəzəriyyələrinin mərkəzində yer alır. O, modern cəmiyyətdə dinin necə təkrarlanan və zamanla dəyişən bir fenomen olduğunu göstərir. Modernləşmə ilə bağlı ənənəvi dini inanc və təcrübələrin necə dəyişdiyi və dinin cəmiyyətdəki yerinin necə təkamül etdiyi barədə də dərindən düşünmüşdür. Bellah, sekulyarlaşma prosesinin cəmiyyətin dini həyatını tamamilə yox etmədiyini, yalnız onun formalarını dəyişdirdiyini vurğulamışdır. O, müasir dövrdə dini təcrübələrin dəyişdiyini, ancaq onların cəmiyyətdə hələ də əhəmiyyətli bir rol oynadığını qeyd etmişdir. Bellah'a görə, dinin təcrübəsi və onun sosial həyatda oynadığı rol modern dövrdə hələ də kəskin şəkildə mövcuddur, lakin bu təcrübə yeni formalar və yeni yanaşmalar əldə etmişdir. Çoxmədəniyyətçilik və dinlər arası dialoq Bellah, həmçinin çoxmədəniyyətçilik və dinlər arası dialoq məsələlərinə də dərin maraq göstərmişdir. O, müxtəlif mədəniyyətlər və dinlərin qarşılıqlı əlaqədə olduğunu və bu əlaqələrin müasir dünyada necə əhəmiyyət qazandığını araşdırmışdır. Bellah, cəmiyyətlərdəki müxtəlif dini və mədəni təcrübələrin bir-birinə necə təsir etdiyini, həmçinin bu təcrübələrin sosial harmoniyanı necə təmin etdiyini başa düşməyə çalışmışdır. Təsiri və tanınması Bellah, həm akademik sahədə, həm də dini təcrübələrin sosial həyatda oynadığı rol haqqında daha geniş ictimai müzakirələrdə tanınmışdır. O, sosial nəzəriyyə və dinlər arası dialoq sahəsində çoxsaylı mükafatlar və tanınmalar almışdır. Bellahın işləri, yalnız sosiologiya və din tədqiqatlarına təsir etməklə qalmamış, həm də praktiki sahələrdə, məsələn, sosial siyasət və mədəniyyətlərarası əlaqələr sahəsində də böyük əhəmiyyət kəsb etmişdir. Robert N. Bellah, sosial nəzəriyyə və dinlər arası dialoq sahəsindəki işləri ilə müasir cəmiyyətdə dini həyat və sosial strukturlar arasındakı mürəkkəb əlaqələri başa düşməyə kömək etmişdir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Robert_N._Bellah
http://www.robertbellah.com/
https://www.britannica.com/biography/Robert-Neelly-Bellah
http://www.robertbellah.com/Remembering_Robert_Bellah.html
https://www.neh.gov/about/awards/national-humanities-medals/robert-n-bellah
https://rsc.byu.edu/author/bellah-robert-n
https://www.jstor.org/stable/j.ctv1131764
Tarix : 27 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
