Qlutamat dadlandırıcısı (ing. Glutamate Flavoring) - Əsasən qida sənayesində istifadə edilən və yeməklərə dad qatmaq məqsədi ilə tətbiq olunan bir maddə. Qlutamat, təbii olaraq bir çox qidalarda (məsələn, pendirdə, soya sousunda, ət və tərəvəzlərdə) mövcud olan bir amin turşusudur. Qlutamatın dadlandırıcı kimi istifadəsi, xüsusilə mononatrium qlutamat (MSG) formasında geniş yayılmışdır. Bu maddə, "umami" adlanan beşinci əsas dadı təqdim edir və yeməklərin daha zəngin və daha intensiv dad almasını təmin edir. Tarix Qlutamatın dadlandırıcı kimi istifadəsi 1908-ci ildə Yaponiya alimi Kikunae Ikeda tərəfindən kəşf edilmişdir. Ikeda, kombu yosunu (bir növ dəniz yosunu) şorbasının dadını araşdırarkən, bu dadın qlutamatla əlaqəli olduğunu müəyyən etdi. O, qlutamatı təcrid edərək mononatrium qlutamat (MSG) kimi dadlandırıcı kimi istifadə etməyi təklif etdi. "Umami" termini yapon dilindən götürülmüşdür və "xoşagəlməz dad" mənasını verir. Xüsusiyyətlər Qlutamat, qeyri-əsas amin turşularından biridir və insan bədənində təbii olaraq sinir sistemində neyrotransmitter kimi fəaliyyət göstərir. Qida sənayesində istifadə edilən mononatrium qlutamat (MSG), qlutamatın natrium duzu formasıdır. Bu maddə, aşağıdakı xüsusiyyətlərə malikdir: 1. Umami dadı: Yeməklərin daha zəngin və dərin dad almasını təmin edir. 2. Həllolma qabiliyyəti: Su və digər mayelərdə asanlıqla həll olur. 3. Təbii mənbələr: Təbii qidalarda (pendir, pomidor, ət, soya sousu) mövcuddur. Tətbiqi Qlutamat dadlandırıcısı aşağıdakı sahələrdə geniş istifadə olunur: 1. Qida sənayesi: Çipslər, fast food, konservlər, şorba və souslarda. 2. Restoranlar: Xüsusilə Asiya mətbəxində geniş yayılmışdır. 3. Evdə istifadə: Dadlandırıcı kimi yeməklərə əlavə edilir. Təhlükəsizlik və Sağlamlıq Təsirləri Qlutamat dadlandırıcısının təhlükəsizliyi uzun illərdir müzakirə mövzusudur. Beynəlxalq qida təhlükəsizliyi təşkilatları (məsələn, FDA və WHO) MSG-nin qida məhsullarında istifadəsini təhlükəsiz hesab edir. Lakin bəzi insanlar MSG-yə qarşı həssaslıq göstərə bilər. Bu həssaslıq baş ağrısı, ürəkbulanma, əzələ gərginliyi, tərləmə kimi simptomlarla özünü göstərə bilər. Alternativlər MSG-yə alternativ olaraq təbii umami mənbələrindən istifadə edilə bilər: 1. Pomidor: Təbii qlutamat mənbəyi. 2. Pendir: Parmezan və rokfor kimi pendirlər. 3. Soya sousu: Fermentasiya edilmiş soya ənənəvi umami mənbəyidir. 4. Dəniz məhsulları: Balıq sousu və dəniz yosunu.
https://www.ajinomoto.com/msg/what-is-msg-and-how-is-it-made
https://www.nature.com/articles/s41538-023-00178-2
https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/expert-answers/monosodium-glutamate/faq-20058196
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0195666310003089
https://www.sigmaaldrich.com/AZ/en/product/sigma/g1626?utm_source=google&utm_medium=cpc&utm_campaign=8809292871&utm_content=91525530911&gad_source=1&gclid=Cj0KCQiAs5i8BhDmARIsAGE4xHxJUHCH1cezAhjB5-J9nZQNVJh_CXULKN1Kz8GQMsLIukP4L5W5m_saArFsEALw_wcB
https://www.health.harvard.edu/nutrition/monosodium-glutamate-msg-what-it-is-and-why-you-might-consider-avoiding-foods-that-contain-it
https://jn.nutrition.org/article/S0022-3166(22)14008-3/fulltext
https://www.fda.gov/food/food-additives-petitions/questions-and-answers-monosodium-glutamate-msg
https://www.webmd.com/diet/high-glutamate-foods
https://www.eufic.org/en/whats-in-food/article/what-is-monosodium-glutamate-and-is-it-bad-for-you
Tarix : 14 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
