Qaya qaranquşu (Petrochelidon pyrrhonota) - "Hirundinidae" fəsiləsinə aid olan ötücü quşlardan biri. Taksonomiya Bu fəsiləyə qaranquşlar və mərcimək quşları daxildir. Cins adı olan "Petrochelidon", qədim yunan dilində "daş" mənasını verən "petros" və "qaranquş" mənasını verən "khelidon" sözlərindən törəmişdir. Növ adı olan "pyrrhonota" isə "alov rəngli" mənasını verən "purrhos" və "arxa" mənasını verən "notos" sözlərindən yaranmışdır. Təsvir Qaya qaranquşlarının orta uzunluğu 13 sm-dir. Qısa ayaqları, kiçik dimdikləri və nisbətən uzun, iti qanadları var. Yetkin fərdlərin üst hissəsi tünd qəhvəyi rəngdədir, ağ alınları, qırmızı yanaqları və tünd boğazları var. Alt hissələri ağ, sağrıları isə açıq sarımtıl rəngdədir. Yaxşı işıq şəraitində baş və bel lələkləri parıldayır. Şimal populyasiyası cənubdan bir qədər böyükdür və üz nişanları fərqlidir. Meksika populyasiyasının alnında qəhvəyi ləkə var. -Uzunluq: 13 sm -Çəki: 19-31 qram -Qanad aralığı: 28-33 sm Yayılması və yaşayış yerləri Qaya qaranquşları əsasən qayalıqların yaxınlığında yuva qursa da, müasir dövrdə körpülər, binalar və digər beton strukturlar üzərində də yuva qururlar. Çoxalma dövründə Kanadanın və ABŞ-ın geniş ərazilərində tapılırlar. Qışı isə Cənubi Braziliya, Uruqvay və Argentinanın bəzi hissələrində keçirirlər. Miqrasiya zamanı böyük sürülər halında uçurlar və tez-tez sahələr üzərində həşərat ovlayırlar. Davranış Qaya qaranquşları çoxalma dövründə koloniyalarda yaşayır və bir yerdə 2.000-dən çox yuva ola bilər. Onlar çox sosial quşlardır və qida mənbələri və təhlükələr haqqında məlumatları bir-biri ilə paylaşırlar. Lakin böyük koloniyalarda yaşamaq parazitlərin və xəstəliklərin yayılmasını asanlaşdırır. Qaya qaranquşlarının parazitləri arasında bitlər, gənələr və qaranquş böcəkləri var. Qidalanma Qaya qaranquşları əsasən uçan həşəratlarla qidalanır. Onlar yüksəkdən (adətən 50 metrdən yuxarı), sahələr və bataqlıqlar üzərində uçaraq ovlanırlar. Pis hava şəraitində göllər və digər su mənbələri yaxınlığında qidalanırlar. Qaranquşlar gündüz ovçularıdır və axşam çağı yuvalarına qayıdırlar. Soyuq və yağışlı havalarda fəaliyyətləri azalır, çünki ov üçün əlverişli şərait yoxdur. Çoxalma Qaya qaranquşları çoxalma mövsümündə koloniyalarda yaşayır. Yuvalarını palçıqdan hazırlayaraq qayalıqların altına və ya körpülərin altına qururlar. Hər yuva təxminən 3-4 bala yetişdirir. Dişi və erkək fərdlər yuvanın qurulması və balaların böyüdülməsində iştirak edir. Bəzi hallarda qonşu yuvalara yumurta qoyaraq (parazitlik edərək) öz genlərini yaymağa çalışırlar. Vokalizasiya Qaya qaranquşları koloniyada yaşadıqları üçün mürəkkəb səs sisteminə malikdirlər. Beş əsas səs növü var: çağırma, yalvarış, həyəcan, tanıma və çığırma səsləri. Balalar təxminən 15 günlük olanda valideynləri tərəfindən tanınmaq üçün unikal səs çıxarmağa başlayır. "Cığırma" səsi xüsusi maraq doğurur, çünki bu səs uzaq məsafədə yaxşı ov yeri tapıldığı zaman səslənir. Bu səsi eşidən digər koloniya üzvləri tezliklə həmin yerə yığışır. Status Qaya qaranquşları geniş yayılma sahəsinə və sabit populyasiyaya malikdirlər. Lakin bəzi bölgələrdə yaşayış mühitinin itirilməsi və parazitlər səbəbilə təhlükə altında ola bilər. Kölgəli kofe plantasiyaları kimi təcrübələr quşlar üçün əlavə yaşayış mühiti təmin etsə də, təbii meşələrin əvəz edə bilməz.
https://www.allaboutbirds.org/guide/Cliff_Swallow/overview
https://www.audubon.org/field-guide/bird/cliff-swallow
https://wildlife-species.canada.ca/bird-status/oiseau-bird-eng.aspx?sY=2014&sL=e&sB=CLSW&sM=p1
https://animaldiversity.org/accounts/Petrochelidon_pyrrhonota/
https://ebird.org/species/cliswa
https://fieldguide.mt.gov/speciesDetail.aspx?elcode=ABPAU09010
https://mdc.mo.gov/discover-nature/field-guide/cliff-swallow
https://www.tn.gov/twra/wildlife/birds/cliff-swallow.html
https://dnr.illinois.gov/education/wildaboutpages/wildaboutbirds/wildaboutbirdscrows/wabcliffswallow.html
https://www.fws.gov/species/cliff-swallow-petrochelidon-pyrrhonota
https://www.birdweb.org/birdweb/bird/cliff_swallow
https://txtbba.tamu.edu/species-accounts/cliff-swallow/
https://www.cliffswallow.org/
https://ipm.ucanr.edu/home-and-landscape/cliff-swallows/pest-notes/#gsc.tab=0
https://www.birdscaribbean.org/tag/cliff-swallow/
https://www.bto.org/understanding-birds/birdfacts/american-cliff-swallow
https://swibirds.org/fff/2022/8/5/cliff-swallow
https://www.inaturalist.org/guide_taxa/840671
https://santabarbaraaudubon.org/nesting-cliff-swallows/
https://www.birdnote.org/podcasts/birdnote-daily/how-cliff-swallows-build-nest
https://www.cliffswallow.org/natural-history
https://en.wikipedia.org/wiki/Cliff_swallow
Tarix : 26 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
