Qarın boşluğu sindromu (QBS) — Qarın boşluğunda təzyiqin patoloji şəkildə artması nəticəsində orqanların funksiyasının pozulması ilə xarakterizə olunan ciddi bir tibbi vəziyyət. Bu sindrom əsasən travma, cərrahi əməliyyatlar, yanıqlar, infeksiyalar və ya digər kritik hallar zamanı qarın boşluğunda maye toplanması, şişkinlik və ya digər səbəblərlə yarana bilər. Qarın boşluğunda təzyiqin artması qan dövranı, tənəffüs və digər orqan sistemlərinin işinə mənfi təsir göstərə bilər. Səbəblər 1. Qarın boşluğunda maye toplanması: Qanaxma, iltihab, peritonit, pankreatit və ya digər səbəblərlə qarın boşluğunda maye toplanması. 2. Şişkinlik: Bağırsaqların şişməsi, obstruksiya (bağırsaqların keçiriciliyinin pozulması) və ya qaz toplanması. 3. Travma: Qarın nahiyəsinə güclü zərbə, qarın cərrahi əməliyyatları və ya yanıqlar. 4. Yanıqlar: Geniş sahəli yanıqlar zamanı qarın boşluğunda təzyiqin artması. 5. İnfeksiyalar: Sepsis və ya digər sistemik infeksiyalar. Simptomlar 1. Qarın şişkinliyi: Qarın nahiyəsinin gərgin və şiş olması. 2. Ağrı: Qarın nahiyəsində kəskin sancı və gərginlik hissi. 3. Tənəffüs çətinliyi: Qarın təzyiqinin diafraqmaya təsiri nəticəsində nəfəs alma çətinliyi. 4. Qan təzyiqinin düşməsi: Qan dövranının pozulması nəticəsində hipotensiya (aşağı qan təzyiqi). 5. Ürək döyüntüsünün artması: Təşviş və ya şok vəziyyəti. 6. Bağırsaq funksiyasının pozulması: Bağırsaqların işinin dayanması (paralitik ileus). Diaqnoz Qarın boşluğu sindromunun diaqnozu klinik əlamətlər və qarın boşluğunda təzyiqin ölçülməsi əsasında qoyulur. Diaqnoz üçün aşağıdakı üsullardan istifadə olunur: 1. Klinik müayinə: Qarın nahiyəsinin gərginliyi, ağrı və şişkinlik. 2. Qarın təzyiqinin ölçülməsi: Məsanədəki təzyiqin ölçülməsi ilə qarın boşluğunda təzyiq müəyyən edilir. Normal qarın təzyiqi 5-7 mmHg-dir, QBS zamanı bu dəyər 20 mmHg-dən yuxarı ola bilər. 3. Rentgen və ya CT skan: Qarın boşluğunda maye toplanması və ya digər dəyişikliklərin aşkarlanması. Müalicə Qarın boşluğu sindromunun müalicəsi əsasən təzyiqin azaldılması və orqan funksiyalarının bərpasına yönəlib. Müalicə üsullarına aşağıdakılar daxildir: 1. Konservativ müalicə: 1.1 Ventilyasiya dəstəyi: Tənəffüs çətinliyi olan xəstələrə mexaniki ventilyasiya tətbiq edilir. 1.2 Maye balansının tənzimlənməsi: Maye dəyişikliklərinin idarə edilməsi. 1.3 İnfuziya terapiyası: Qan təzyiqinin sabitləşdirilməsi üçün maye verilməsi. 2. Cərrahi müalicə: 2.1 Decompression laparotomy: Qarın boşluğunda təzyiqin azaldılması üçün cərrahi əməliyyat. Bu zaman qarın divarı açılır və təzyiq azaldılır. 2.2 Periton dializi: Qarın boşluğunda toplanan mayenin xaric edilməsi. Nəticə Qarın boşluğu sindromu ciddi bir vəziyyət olub, vaxtında diaqnoz və müalicə tələb edir. Təzyiqin azaldılması və orqan funksiyalarının bərpası üçün cərrahi və ya konservativ yanaşmalar tətbiq edilir. Erkən müdaxilə xəstənin həyatını qurtarmaq və ciddi komplikasiyaların qarşısını almaq üçün çox vacibdir. QBS ilə üzləşən xəstələr üçün intensiv terapiya şəraitində müalicə tövsiyə olunur.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK430932/
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/23102-abdominal-compartment-syndrome
https://www.uptodate.com/contents/abdominal-compartment-syndrome-in-adults
https://emedicine.medscape.com/article/829008-overview
https://academic.oup.com/bjaed/article/12/3/110/258792
https://ajronline.org/doi/10.2214/AJR.07.2092
https://sjtrem.biomedcentral.com/articles/10.1186/1757-7241-17-10
https://en.wikipedia.org/wiki/Abdominal_compartment_syndrome
https://litfl.com/abdominal-compartment-syndrome-and-intra-abdominal-hypertension/
Tarix : 14 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
