Qarabel çaqqal (Lupulella mesomelas) - Həmçinin gümüşbel çaqqal kimi tanınır, Şərqi və Cənubi Afrikaya məxsus orta ölçülü canid növüdür. Bu növ iki əsas regionda yayılmışdır: bir region Afrika qitəsinin ən cənub ucunu (Cənubi Afrika, Namibiya, Botsvana və Zimbabve) əhatə edir, digər region isə şərq sahilboyu zonasını (Keniya, Somali, Cibuti, Eritreya və Efiopiya) əhatə edir. Bu iki region təxminən 900 kilometr məsafə ilə bir-birindən ayrılır. Taksonomiya və təkamül Qarabel çaqqal ilk dəfə 1775-ci ildə alman təbiətşünası Yohan Kristian Daniel fon Şreber tərəfindən Canis mesomelas adı ilə təsvir edilmişdir. Daha sonra 1906-cı ildə Lupulella cinsi kimi təsnif edilmişdir. Bu növün Şərqi və Cənubi Afrikada ən azı 2-3 milyon il ərzində mövcud olduğu fosil qalıqları ilə sübut olunmuşdur. Transvaalda tapılan fosil nümunələri müasir növlərinə çox bənzəyir, lakin burun sümüklərində kiçik fərqlər var. Efiopiyanın şimalında heç bir fosil tapılmadığı üçün növün həmişə Saharadan cənubda yayıldığı güman edilir. Qarabel çaqqal nisbətən ixtisaslaşmamışdır və su çatışmazlığına uyğunlaşmış böyrəkləri sayəsində səhralar da daxil olmaqla müxtəlif yaşayış mühitlərində yaşaya bilir. Lakin o, digər çaqqal növlərinə nisbətən daha çox ətçil qidalanmaya uyğunlaşmışdır, bu onun yaxşı inkişaf etmiş karnassial dişləri və premolyarların uzun kəsici kənarları ilə sübut olunur. Davranış Sosial və ərazi davranışı Qarabel çaqqal monoqam və əraziyə bağlı bir növdür. Onun sosial təşkilatı qızıl çaqqalın təşkilatına çox bənzəyir. Əsas sosial vahid bir cütlükdən ibarətdir və bu cütlük ərazisini nəcis və sidik qoyaraq qoruyur. Qoxu ilə işarələmə adətən cütlük tərəfindən birgə həyata keçirilir və cütlük daxilolmaları aqressiv şəkildə qovur. Belə qarşılaşmalar adətən qarşısı alınır, çünki cütlük müəyyən bir ərazidə mövcudluğunu elan etmək üçün səs çıxarır. Qarabel çaqqal xüsusilə Cənubi Afrikada çox səs çıxaran bir növdür. Növ tərəfindən çıxarılan səslər arasında qışqırıq, ciyilti, hürmə, inilti, hırıltı və qəqəlti var. O, qrup üzvləri ilə ünsiyyət qurmaq və mövcudluğunu elan etmək üçün yüksək tonlu inilti ilə uluyur, həyəcanını partlayıcı bir səs və ardınca qısa, yüksək tonlu ciyiltilərlə ifadə edir. Bu səs xüsusilə bəbirə hücum edərkən daha qəzəbli olur. Tələyə düşdükdə isə tülkü kimi qəqəldəyir. Ekologiya Yaşayış mühiti Qarabel çaqqal ümumiyyətlə sıx bitki örtüyü olmayan açıq ərazilərə üstünlük verir, baxmayaraq ki, quru sahil səhralarından 2000 mm-dən çox yağıntı olan ərazilərə qədər geniş bir yaşayış mühiti diapazonunu əhatə edir. O, həmçinin kənd təsərrüfatı sahələrində, savannalarda, açıq savanna mozaikalarında və alp zonasında da tapılır. Xəstəliklər və parazitlər Qarabel çaqqal quduz, köpək parvovirusu, köpək distemperi, köpək adenovirusu, Ehrlichia canis və Afrika at xəstəliyi kimi xəstəliklər daşıya bilər. Etosha Milli Parkındakı çaqqallar şarbon daşıyıcısı ola bilər. Qarabel çaqqallar əsas quduz vektorlarıdır və hər 4-8 ildə bir təkrarlanan epidemiyalarla əlaqələndirilir. Zimbabvedəki çaqqallar quduzu digər növlərdən asılı olmadan saxlaya bilir. Şifahi peyvəndlər çaqqallarda effektiv olsa da, quduzun uzunmüddətli nəzarəti, evsiz itlərin eyni immunizasiyadan keçmədiyi ərazilərdə problem olaraq qalır. Qorunma statusu Qarabel çaqqal Beynəlxalq Təbiəti Mühafizə İttifaqı (IUCN) Qırmızı Siyahısında "Narahatçılıq doğurmayan" kimi siyahıya alınmışdır. Bunun səbəbi onun geniş yayılma arealı və müxtəlif yaşayış mühitlərinə uyğunlaşma qabiliyyətidir. Lakin mal-qara ovçusu və quduz vektoru kimi qəbul edildiyi üçün insanlar tərəfindən təqib edilir. Bundan əlavə, kənd təsərrüfatı üçün meşələrin təmizlənməsi və yaşayış mühitinin məhv edilməsi növ üçün təhlükə yaradır.
https://www.krugerpark.co.za/africa_black-backed_jackal.html
https://www.canids.org/species/view/PREKN8360151
https://animalia.bio/black-backed-jackal
https://www.safaribookings.com/blog/facts-about-the-black-backed-jackal
https://www.sanbi.org/animal-of-the-week/black-backed-jackal/
https://www.visitrwandagorilla.com/black-backed-jackal/
https://www.sciencedirect.com/topics/immunology-and-microbiology/black-backed-jackal
https://en.wikipedia.org/wiki/Black-backed_jackal
Tarix : 25 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
