Qan portağalı - Qırmızı, qan rənginə çalan ətli hissəsi ilə fərqlənən portağal növü. Şirin portağal növlərindən biridir (Citrus × sinensis). Həmçinin moru portağalı kimi də tanınır. Tünd rəngli ətli hissə, çiçək və meyvələrdə tez-tez rast gəlinən, lakin sitrus meyvələrində nadir olan polifenol piqmentləri olan antosiyaninlərin mövcudluğu ilə əlaqədardır. Xrizantemin (sianidin 3-O-qlükozid) qırmızı portağallarda əsas tərkib hissəsidir. Ətli hissə, meyvə gecə vaxtı aşağı temperaturda yetişdikdə xarakterik qırmızı rəng alır. Bəzən xarici qabıqda da tünd rənglər müşahidə edilir. Bu, qan portağalının növündən asılıdır. Qabıq digər portağallara nisbətən daha sərt və soyulması daha çətindir. Qan portağalı digər portağallarla müqayisədə unikal bir doda malikdir, adi sitrus notlarına əlavə olaraq xüsusilə moruya bənzəyir. Qan portağalının antosiyanin piqmentləri əvvəlcə seqmentlərin kənarlarında və meyvənin çiçək hissəsində yığılır və yığım zamanı soyuq saxlanma şəraitində də toplanmağa davam edir. Növləri Qan portağalının ən çox yayılmış üç növü Tarocco (İtaliyaya məxsus), Sanguinello (İspaniyaya məxsus) və ən tünd rəngli olan Moro (İtaliyaya məxsus) növləridir. Moro, bu üç növ arasında ən yeni növdür. Digər az yayılmış növlərə Maltaise demi sanguine, Washington Sanguine, Ruby, Doblafina, Delfino, Burris Valencia, Vaccaro, Grosse Ronde, Entrefina və Sanguinello a Pignu daxildir. Pigmentləşməyə malik olan Cara Cara navel və Vainiglia sanguigno növləri isə likopen əsaslı piqmentasiyaya malikdir, qan portağalı kimi antosiyaninlərə deyil. Moro Moro, qan portağalları arasında ən rəngli olanıdır, tünd qırmızı ətli hissəyə və parlaq qırmızı çaları olan qabığa malikdir. Dadı daha güclü və ətiri daha intensivdir. Bu meyvə xüsusi şirin dadı və moruya bənzəyən bir çaları ilə fərqlənir. Bu portağal, 'Tarocco' və ya 'Sanguinello'-ya nisbətən daha acı dadlıdır. 'Moro' növünün 19-cu əsrin əvvəllərində Siciliyanın Sirakuz əyalətindəki Lentini ətrafında sitrus yetişdirilən ərazidə "Sanguinello Moscato"-nun böyrək mutasiyası nəticəsində yaranması ehtimal edilir. 'Moro', "dərin qan portağalı" kimi tanınır, yəni ətli hissə narıncı rəngdən tutmuş yaşıl rəngli, tünd qırmızı və demək olar ki, qaraya qədər dəyişir. Tarocco Tarocco adının, bu meyvəni kəşf edən şəxs tərəfindən fermerə göstərildikdə ifadə edilən təəccüb nidasından yaranması ehtimal edilir. Bu, orta ölçülü bir meyvədir və bəlkə də üç növ arasında ən şirin və ən dadlı olanıdır. İtaliyada ən məşhur masa portağalıdır və 'Sanguinello'-nun mutasiyası nəticəsində yaranması ehtimal edilir. "Yarım qan" adlandırılır, çünki ətli hissə 'Moro' və 'Sanguinello' növləri qədər qırmızı piqmentasiyaya malik deyil. İncə narıncı qabığa və bir qədər qırmızı çalarına malikdir. Tarocco dünyanın ən məşhur portağallarından biridir, çünki şirinliyi (Brix turşuluq nisbəti ümumiyyətlə 12.0-dan yuxarıdır) və şirəliliyi ilə fərqlənir. Dünyada yetişdirilən bütün portağal növləri arasında ən yüksək C vitamini tərkibinə malikdir, əsasən Etna dağı ətrafındakı münbit torpaq sayəsində, və soyulması asandır. 'Tarocco' portağalı toxumsuzdur. Tarix və mənşə Qan portağalı, ehtimal ki, cənubi Aralıq dənizi regionunda yaranmışdır və 18-ci əsrdən bəri burada yetişdirilir. İtaliyada geniş yayılmış bir portağal növüdür. Portağalın xarakterik bordo rəngini verən antosiyaninlər yalnız gecə vaxtı temperatur aşağı olduqda inkişaf edir, məsələn Aralıq dənizi payız və qış aylarında. ABŞ-da yetişdirilən qan portağalları dekabrdan marta qədər (Texas) və noyabrdan maya qədər (Kaliforniya) mövsümündədir. Qida kimi Bəzi qan portağalı şirələri bir qədər turş ola bilər; digər növləri isə şirin olmaqla yanaşı, xarakterik qan portağalı dadını qoruyur. Portağallar mürəbbə hazırlamaq üçün də istifadə edilə bilər, qabığı isə bişirmə üçün istifadə olunur. Siciliyada məşhur bir qış salatı dilimlənmiş qan portağalı, dilimlənmiş razyana və zeytun yağı ilə hazırlanır. Portağallar həmçinin qelato, şərbət və İtaliya sodası hazırlamaq üçün istifadə olunur.
https://www.thespruceeats.com/all-about-blood-oranges-2216770
https://www.allrecipes.com/article/what-is-a-blood-orange/
https://www.webmd.com/diet/health-benefits-blood-oranges
https://us.upcirclebeauty.com/blogs/upcircle/blood-orange-benefits-for-skin
https://www.rivieraproduce.com/whats-so-special-about-blood-oranges/
https://www.sciencedirect.com/topics/agricultural-and-biological-sciences/blood-orange
https://en.wikipedia.org/wiki/Blood_orange
Tarix : 25 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
