Paulina Chiziane - Mozambikli yazıçı və roman yazarı. Ümumi məlumat O, portuqal dilində yazan ilk qadın Mozambik yazıçısı kimi tanınıb və 2021-ci ildə portuqal dilli ölkələrin yazarlarına verilən "Camões Mükafatı"nı qazanan ilk qara dərili müəllif olub. Chiziane-nin əsərləri cəmiyyətdə qadınların vəziyyəti, poliqamiya və müstəmləkəçilikdən sonrakı sosial problemlər kimi mövzuları əhatə edir. Onun yazıları feminist və siyasi olaraq təsnif edilsə də, özünü "hekayəçi" kimi təyin etməyə üstünlük verir. Həyatı Paulina Chiziane 1955-ci ildə Mozambikin Qaza əyalətindəki Mancakaze şəhərində protestant ailəsində anadan olub. Ailəsi uşaqlıq illərində paytaxt Maputoya (o dövrdə Lourenço Marques) köçüb. Evdə Chopi və Ronga dillərində danışan Chiziane portuqal dilini katolik missiya məktəbində öyrənib. "Eduardo Mondlane Universiteti"ndə linqvistika təhsili alıb, lakin kursu tamamlamayıb və özünü yazıçılığa həsr edib. Gənclik illərində "Mozambikin Azadlıq Cəbhəsi" (Frelimo) siyasi hərəkatında aktiv olub, lakin müstəqillikdən sonra partiyanın siyasətindən narazı qalaraq siyasəti tərk edib. 1977-1992-ci illərdə Mozambikdəki vətəndaş müharibəsi dövründə "Mozambik Qırmızı Xaç" təşkilatında könüllü işləyib və bu təcrübələr onun yazılarına dərindən təsir edib. Chiziane hazırda Mozambikin Zambézia əyalətində yaşayır və qadın hüquqları ilə bağlı layihələrdə fəaliyyət göstərir. Yaradıcılığı Paulina Chiziane ədəbi karyerasına 1980-ci illərdə Mozambik mətbuatında qısa hekayələr dərc etdirməklə başlayıb. İlk romanı "Balada de Amor ao Vento" ("Küləyə Sevgi Baladası", 1990) Mozambikdə qadın tərəfindən nəşr olunan ilk roman olub. Bu əsər müstəmləkə dövründə cənub Mozambikdə poliqamiyanı və qadınların mübarizəsini təsvir edir. 1993-cü ildə "Ventos do Apocalipse" ("Apokalipsis Küləkləri") romanı vətəndaş müharibəsinin faciəli təsirlərini işıqlandırır. Onun ən məşhur əsəri "Niketche: Uma História de Poligamia" ("Niketche: Poliqamiya Hekayəsi", 2002) poliqamik evlilikdəki qadınların həyatını araşdırır və "José Craveirinha Mükafatı"nı qazanıb. 2008-ci ildə nəşr olunan "O Alegre Canto da Perdiz" ("Qırqovulun Şən Nəğməsi") isə müstəmləkəçilik dövründə irqçilik və qadınların rolu mövzusuna toxunur. Chiziane-nin üslubu şifahi ənənələrdən qaynaqlanır və o, Mozambikdəki regional fərqlilikləri – cənubda patriarxal, şimalda matriarxal cəmiyyətləri – vurğulayır. Mükafatları "José Craveirinha Mükafatı" (2003) — "Niketche: Uma História de Poligamia" üçün. "Camões Mükafatı" (2021) — portuqal dilində ədəbiyyata töhfəsinə görə. "Universidade Pedagógica tərəfindən Fəxri Doktor dərəcəsi" (2022). "BBC 100 Qadın Siyahısı" (2023) — ilhamverici qadın kimi. Şəxsi həyatı Paulina Chiziane gəncliyində evlənib, lakin 20 yaşlarında ayrılıb və özünü təhsilə və yazıçılığa həsr edib. Övladı və ya hazırkı ailə vəziyyəti haqqında açıq məlumat yoxdur. O, özünü "romançı" yox, "hekayəçi" kimi təqdim edir və Mozambikdə qadınların səsini dünyaya çatdırmağı missiya hesab edir. Əsərləri "Balada de Amor ao Vento" ("Küləyə Sevgi Baladası", 1990) — roman. "Ventos do Apocalipse" ("Apokalipsis Küləkləri", 1993) — roman. "O Sétimo Juramento" ("Yeddinci And", 2000) — roman. "Niketche: Uma História de Poligamia" ("Niketche: Poliqamiya Hekayəsi", 2002) — roman. "O Alegre Canto da Perdiz" ("Qırqovulun Şən Nəğməsi", 2008) — roman. "O Canto dos Escravizados" ("Qulların Nəğməsi", 2017) — roman. Ədəbiyyatda təsiri Paulina Chiziane Mozambik və portuqal dilli ədəbiyyatda qadın səsi kimi mühüm yer tutur. Onun əsərləri patriarxal cəmiyyəti və müstəmləkəçilik irsini tənqid edərək qadınların mübarizəsini ön plana çıxarır. "Niketche" romanı ilə poliqamiyanın mürəkkəb təsirlərini araşdıran Chiziane Mozambikin cənub və şimal bölgələri arasındakı mədəni fərqləri də vurğulayıb. O, Mia Couto və José Craveirinha kimi yazarlarla yanaşı Mozambik ədəbiyyatının simvoluna çevrilib. 2021-ci ildə "Camões Mükafatı"nı qazanması onun qlobal ədəbiyyatda tanınmasını artırıb və gənc nəsil Afrika yazarlarına ilham verib.
https://en.wikipedia.org/wiki/Paulina_Chiziane
https://www.goodreads.com/author/show/101955.Paulina_Chiziane
https://theconversation.com/paulina-chiziane-mozambiques-grand-novelist-finally-receives-her-prestigious-award-207065
https://ilcs.sas.ac.uk/research-centres/centre-study-contemporary-womens-writing-ccww/ccww-author-pages/portuguese/paulina
https://www.buala.org/en/face-to-face/the-angels-of-god-are-white-to-this-day-interview-with-paulina-chiziane
https://mertinwitt-litag.de/portfolio-items/paulina-chiziane/
https://ayearofreadingtheworld.com/2016/09/03/witmonth-pick-2-paulina-chiziane/
https://opencountrymag.com/paulina-chiziane-is-first-black-african-woman-to-win-camoes-award/
Tarix : 14 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
