Ngaio Mars —Yeni Zelandiyalı yazıçı, detektiv roman müəllifi və teatr rejissoru. Həyatı Ngaio Marsh 1895-ci ildə Kraystçörçdə anadan olub. Atası Henry Edmund Marsh bank məmuru, anası Rose Elizabeth Seager isə ingilis köçkün ailəsindən idi. "Ngaio" adı Maori dilindən gəlir və çiçək açan ağacı ifadə edir; bu adın valideynləri tərəfindən seçilməsi onların Yeni Zelandiya mədəniyyətinə hörmətini göstərir. "St Margaret’s Kolleci"ndə təhsil alıb və burada rəssamlıq və ədəbiyyata maraq göstərib. "Kanterberi Universiteti"nin incəsənət fakültəsində oxuyub, lakin rəsmi təhsilini tamamlamayıb. 1910-cu illərdə teatr truppası ilə aktyor kimi çalışıb və 1920-ci illərdə rəssam kimi Londona səyahət edib. İlk romanı "A Man Lay Dead" ("Bir Adam Ölü Yatırdı", 1934) Londonda yazılmışdır və bu əsər Roderik Alleyn obrazını təqdim edib. İkinci Dünya Müharibəsi zamanı "Yeni Zelandiya Qırmızı Xaç"ında könüllü işləyib. 1940-cı illərdən etibarən teatr rejissoru kimi "Kanterberi Universiteti Dram Cəmiyyəti"ni idarə edib və Şekspir tamaşalarını səhnələşdirib. Həyatı boyu evlənməyib və övladı olmayıb. 1982-ci ildə Kraystçörçdə vəfat edib və evi indi muzey kimi fəaliyyət göstərir. Yaradıcılığı Ngaio Marsh ədəbi karyerasına 1934-cü ildə "A Man Lay Dead" romanı ilə başlayıb. Bu əsər klassik "qapalı otaq" detektiv janrında yazılmışdır və Roderik Alleyn adlı aristokratik inspektorun ilk macərasını təsvir edir. Marsh-un əsərləri "Qızıl Çağ Detektiv" üslubuna aiddir və tez-tez teatr, incəsənət və Britaniya aristokratiyası fonunda baş verir. 1940-cı ildə "Death in Ecstasy" ("Ekstazda Ölüm") və 1951-ci ildə "Opening Night" ("Açılış Gecəsi") kimi romanları teatr dünyasını əks etdirir. Onun digər məşhur əsərləri arasında "Artists in Crime" ("Sənətkarlardakı Cinayət", 1938), "Vintage Murder" ("Vintaj Qətl", 1937) və "Died in the Wool" ("Yunda Öldü", 1945) var; sonuncu Yeni Zelandiyada keçir və yerli mədəniyyəti vurğulayır. Son romanı "Light Thickens" ("İşıq Qalınlaşır", 1982) Şekspirin "Makbet" tamaşası ətrafında cərəyan edir. Marsh-un üslubu zərif, ironik və personajların psixologiyasına diqqət yetirəndir. O, həmçinin "Black As He’s Painted" ("Qara Kimi Çəkilib") kimi qısa hekayələr də yazıb. Mükafatları "Yeni Zelandiya Ordeninin Fəxri Xanı" (DBE, 1966) — ədəbiyyat və teatra töhfələrinə görə. "Edgar Mükafatı" (1978) — detektiv ədəbiyyatına xidmətlərinə görə. "Mystery Writers of America Böyük Ustad Mükafatı" (1978). Şəxsi həyatı Ngaio Marsh həyatı boyu subay qalıb və şəxsi həyatını gizli saxlayıb. Onun yaxın dostları arasında teatr aktyorları və incəsənət xadimləri olub. Kraystçörçdəki evi "Ngaio Marsh Evi" kimi muzeyə çevrilib və burada onun şəxsi əşyaları, kitabları və rəsmləri sərgilənir. O, özünü Yeni Zelandiya və Britaniya mədəniyyətlərinin qovuşduğu bir şəxsiyyət kimi təyin edib. Əsərləri "A Man Lay Dead" ("Bir Adam Ölü Yatırdı", 1934) — roman. "Vintage Murder" ("Vintaj Qətl", 1937) — roman. "Artists in Crime" ("Sənətkarlardakı Cinayət", 1938) — roman. "Death in Ecstasy" ("Ekstazda Ölüm", 1940) — roman. "Died in the Wool" ("Yunda Öldü", 1945) — roman. "Opening Night" ("Açılış Gecəsi", 1951) — roman. "Light Thickens" ("İşıq Qalınlaşır", 1982) — roman. Ədəbiyyatda təsiri Ngaio Marsh Yeni Zelandiya ədəbiyyatında detektiv janrını təmsil edən ilk böyük yazıçıdır. Onun Roderik Alleyn obrazı Aqata Kristinin Hercule Poirot və Dorothy L. Sayers-in Lord Peter Wimsey obrazları ilə müqayisə olunur. Marsh-un əsərləri Yeni Zelandiya mədəniyyətini və landşaftını Britaniya detektiv ənənəsi ilə birləşdirərək unikal bir sintez yaradıb. Teatr təcrübəsi onun personajlarını və dialoqlarını zənginləşdirib, bu da əsərlərinə səhnəvi dərinlik qatıb. O, müasir detektiv yazarlarına ilham verib və Yeni Zelandiyada teatrın inkişafına töhfə verən mədəni ikon kimi yadda qalıb.
https://en.wikipedia.org/wiki/Ngaio_Marsh
https://www.goodreads.com/author/show/68144.Ngaio_Marsh
https://nzhistory.govt.nz/people/ngaio-marsh
https://www.britannica.com/biography/Ngaio-Marsh
https://teara.govt.nz/en/biographies/4m42/marsh-edith-ngaio
https://my.christchurchcitylibraries.com/ngaio-marsh/
https://www.shedunnitshow.com/ngaiomarshtranscript/
Tarix : 14 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
