Moritz Schlick (1882–1936) - Alman filosofu və Loqik və Elmi Fəlsəfə sahəsindəki önəmli fiqurlardan biridir. O, xüsusən Vyana Dairəsinin (Viyana Çevrəsi) rəhbəri olaraq tanınır və pozitivizm və empirizm yanaşmalarını müdafiə etmişdir. Schlick, rasyonalizmin və empirik elmin inteqrasiyasını önə çəkərək, elmi metodun və təcrübənin fəlsəfi əsaslarını araşdırmışdır. Həyatı və təhsili Moritz Schlick 1882-ci ildə Berlin, Almaniyada anadan olmuşdur. O, Vyana Universitetində fəlsəfə və fizika təhsili almışdır. Schlickin maraqları daha çox fizika və rasyonalizmin fəlsəfi prinsipləri ilə əlaqələnmişdir, lakin zamanla onun maraqları empirizm və pozitivizmə doğru inkişaf etmişdir. Schlick, Vyana Çevrəsinin əhəmiyyətli lideri olmuşdur. Bu çevrə, elmi fəlsəfə və empirik həqiqət axtarışında olan fəlsəfələrdən ibarət bir qrup idi. O, 1922-ci ildən etibarən Vyana Universitetində fəlsəfə professoru kimi fəaliyyət göstərmişdir. Fəlsəfi yanaşmalar Schlickin fəlsəfəsi, pozitivizm, empirizm və loqika üzərində qurulmuşdur. O, xüsusən Vyana Çevrəsindəki digər filosoflarla birlikdə elmi fəlsəfənin inkişafına töhfələr vermişdir. Onun fəlsəfi işləri, təcrübə və elmin fəlsəfi əsaslarını və məhdudiyyətlərini araşdırmağa yönəlmişdir. Pozitivizm və empirizm Schlick, empirik pozitivizmi müdafiə etmişdir. O, fəlsəfi fikrin yalnız elmi şəkildə sınanabilən və təcrübə ilə təsdiqlənə bilən anlayışlarla məhdudlaşmasını təklif etmişdir. Onun fəlsəfəsində, həqiqət yalnız elm və empirik təcrübə vasitəsilə müəyyən edilə bilər. Schlick, filosofların yalnız məlumatı doğru şəkildə istifadə etməli olduqlarını və təcrübənin nəticələrini mənalı şəkildə şərh etmələri gərəkdiyini düşünürdü. Loqika və elmi fəlsəfə Schlick, loqikanın və rasyonalizmin fəlsəfədəki rolunu da önə çıxarmışdır. O, rasyonalizmin elmə və təcrübəyə bağlı olmalı olduğunu vurğulamış və loji dildə fəlsəfi problemlərin izahını axtarmışdır. O, fəlsəfənin məqsədinin yalnız həqiqətin deyil, həm də düzgün düşünmə metodlarının ortaya qoyulması olduğunu müdafiə etmişdir. Schlickin əsas fəlsəfi prinsipləri, empirik bilik və təcrübənin önəmini, elmi həqiqətlərin rationalist və sistematik analizini əhatə edirdi. Əsərləri Moritz Schlick çoxsaylı əsərlər yazmış, xüsusilə elmi fəlsəfə və loqikanın əhəmiyyətini təbliğ etmişdir. Onun ən məşhur əsərləri arasında: "The Problems of Philosophy" (1913) – Bu əsər, fəlsəfənin elmi və empirik tərəflərini şərh edir və fəlsəfi problemlərin loji və elmi yanaşmalarla necə həll olunacağını göstərir. "General Theory of Knowledge" (1917) – Schlickin epistemologiya üzərindəki əhəmiyyətli işlərindən biri olan bu əsərdə, bilik və məlumatın mənbələri üzərində durulur. "Philosophy of Nature" (1924) – Schlick, təbiət fəlsəfəsini və elmə dair müasir yanaşmaları bu əsərində inkişaf etdirir. "Experience and Knowledge" (1931) – Schlickin empirizm və fizikaya olan yanaşmalarını izah etdiyi bir əsərdir. Vyana çevrəsi və təsiri Schlick, Vyana Çevrəsinin lideri kimi, empirik pozitivizmin inkişafına böyük təsir göstərmişdir. Bu çevrə, fizika və loqikanın fəlsəfi əsaslarını qurmaqla məşğul olmuş, səslər və anlamların empirik şəkildə analiz edilməsinə yönəlmişdi. Çevrə üzvləri arasında Rudolf Carnap, Otto Neurath və Kurt Gödel kimi önəmli filosoflar da var idi. Schlickin fəlsəfəsi, loqika, elmi nəzəriyyələr və empirik təcrübə arasında bir körpü qurmağa çalışmışdır. Onun işləri, həm alman fəlsəfəsi, həm də amerika fəlsəfəsi üzərindəki təsirinə görə önəmli hesab olunur. Ölümü və mirası Moritz Schlick 1936-cı ildə Vyanada, öz universitetinin yaxınlığında bir tələbə tərəfindən öldürülmüşdür. Onun ölümündən sonra fəlsəfi irsi çox böyük təsir buraxmış, xüsusilə pozitivizm və empirik fəlsəfə sahələrində davam edən müzakirələrdə əhəmiyyətli bir mövqe tutmuşdur. Schlickin fəlsəfəsi fizikaya və sosial elmlərə dair düşüncələrin inkişafında çox mühüm rol oynamışdır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Moritz_Schlick
https://plato.stanford.edu/entries/schlick/
https://tr.wikipedia.org/wiki/Moritz_Schlick
https://www.britannica.com/biography/Moritz-Schlick
https://www.informationphilosopher.com/solutions/philosophers/schlick/
https://www.lse.ac.uk/philosophy/events/moritz-schlick/
https://www.kim.uni-konstanz.de/en/phil-archiv/the-collections/moritz-schlick/
Tarix : 13 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
