Mohamed Choukri - Mərakeşli roman yazarı. O, avtobioqrafik romanı "Al-Khubz al-Hafi" ("Çılpaq Çörək") ilə dünyada tanınıb və bu əsər Amerika dramaturqu Tennessee Williams tərəfindən "insan ümidsizliyinin həqiqi sənədi, təsiri sarsıdıcı" kimi təsvir edilib. Choukri Mərakeşin Rif dağlarında amazığ (berber) ailəsində anadan olub və həyatının çox hissəsini yoxsulluq, zorakılıq və küçə həyatı içində keçirib. 20 yaşında oxumağı və yazmağı öyrənərək özünü təhsil alıb və sonradan müəllim və yazıçı kimi fəaliyyət göstərib. Həyatı Mohamed Choukri 1935-ci ildə Mərakeşin Nador əyalətindəki Ayt Çiker kəndində amazığ ailəsində doğulub. Anası dilində rif dilində (tarifit) danışan ailəsi aclıq səbəbindən 1942-ci ildə Tetuan şəhərinə, daha sonra Tanjerə köçüb. Atası zorakı və alkoqolik bir şəxs olub; Choukri onu anasını və kiçik qardaşı Kaderi öldürməkdə ittiham edib. 11 yaşında ailəsindən qaçaraq Tanjer küçələrində evsiz qalıb, burada oğurluq, qaçaqmalçılıq və bəzən fahişəlik kimi işlərlə sağ qalmağa çalışıb. 20 yaşında oxumağı və yazmağı öyrənmək qərarına gəlib və 1956-cı ildə, Mərakeşin müstəqillik ilində, Laraş şəhərində ibtidai məktəbə yazılıb. Standart ərəb dilini öyrənərək müəllimlik karyerasına başlayıb və 1960-1981-ci illərdə Tanjerdə ərəb dili müəllimi olub. 1960-cı illərdə Tanjerin kosmopolit mühitində Paul Bowles, Jean Genet və Tennessee Williams kimi yazıçılarla tanış olub. Choukri 2003-cü ildə Rabatda xərçəngdən vəfat edib və Tanjerdəki Marşan qəbiristanlığında dəfn olunub. Ölümündən əvvəl "Mohamed Choukri Fondu"nu (prezident: Mohamed Achaâri) yaradıb və əsərlərinin müəlliflik hüquqlarını bu fonda miras qoyub. Yaradıcılığı Choukri-nun ədəbi karyerası 1966-cı ildə Beyrutda nəşr olunan "Al Adab" jurnalında "Al-Unf ala al-Şati" ("Çimərlikdə Zorakılıq") adlı hekayəsi ilə başlayıb. İlk böyük əsəri "Al-Khubz al-Hafi" ("Çılpaq Çörək", 1973) Paul Bowles tərəfindən ingilis dilinə tərcümə olunaraq beynəlxalq uğur qazanıb. Bu avtobioqrafik roman Choukri-nun küçə həyatını, yoxsulluğunu, cinsi təcrübələrini və narkotik istifadəsini açıq şəkildə təsvir edir. Əsər 1980-ci ildə Tahar Ben Jelloun tərəfindən fransızcaya, 1982-ci ildə ərəbcə nəşr olunsa da, Mərakeşdə 1983-2000-ci illər arasında qadağan edilib. Roman 30-dan çox dilə tərcümə olunub. Choukri-nun avtobioqrafik trilogiyası "Zaman Al-Akhtaâ aw Al-Şouttar" ("Səhvlər Zamanı və ya Küçəbilən", 1992) və "Wujuh" ("Üzlər", 2000) əsərləri ilə davam edib. O, həmçinin "Majnun Al-Ward" ("Güllərin Dəlisi", 1980) və "Al-Xaima" ("Çadır", 1985) kimi qısa hekayə toplusu yazıb. Tanjerdə keçirdiyi görüşləri "Jean Genet və Tennessee Williams Tanjerdə" (1992) və "Paul Bowles: Tanjerin Tənhası" (1997) kimi əsərlərdə qeyd edib. Choukri-nun üslubu cəsarətli, açıq və protesta yönəlmişdir; o, yazını "nümayiş yox, etiraz" kimi təyin edib. Mükafatları "Xavier Villaurrutia Mükafatı" (1967) — ədəbi yaradıcılığına görə. "Mərakeş Milli Kitabxana Şərəfi" (2003) — ölümündən sonra. Şəxsi həyatı Choukri heç vaxt evlənməyib və övladı olmayıb. 22 il ona xidmət etmiş Fathia adlı xidmətçisinə ömürlük pensiya təmin edib. Tanjerdəki həyatı boyu Paul Bowles ilə yaxın dostluq qurub və bu əlaqə onun ədəbi karyerasına böyük təsir edib. O, həyatının çox hissəsini tək keçirsə də, ədəbi çevrələrdə aktiv olub. Əsərləri "Al-Khubz al-Hafi" ("Çılpaq Çörək", 1973) — roman. "Zaman Al-Akhtaâ aw Al-Şouttar" ("Səhvlər Zamanı və ya Küçəbilən", 1992) — roman. "Wujuh" ("Üzlər", 2000) — roman. "Majnun Al-Ward" ("Güllərin Dəlisi", 1980) — hekayə toplusu. "Al-Xaima" ("Çadır", 1985) — hekayə toplusu. "Jean Genet və Tennessee Williams Tanjerdə" (1992) — esse. Ədəbiyyatda təsiri Mohamed Choukri Mərakeş və Ərəb ədəbiyyatında cəsarətli və açıq üslubu ilə inqilab yaradıb. Onun əsərləri yoxsulluq, marginallıq və müstəmləkəçilikdən sonrakı cəmiyyətin problemlərini işıqlandırıb. "Al-Khubz al-Hafi" əsəri ərəb dünyasında mübahisələrə səbəb olsa da, qlobal miqyasda böyük tərif qazanıb. Choukri-nun Tanjer şəhərini təsvir etməsi və küçə həyatını insaniləşdirməsi onu müasir ədəbiyyatda unikal səsə çevirib. Onun irsi Tahar Ben Jelloun və Driss Chraibi kimi müasir Mərakeş yazarlarına təsir edib.
https://en.wikipedia.org/wiki/Mohamed_Choukri
https://brittlepaper.com/2024/02/two-decades-on-revisiting-mohammed-choukri-as-an-african-writer-azzeddine-tajjiou-essay/
https://worldliteraturetoday.org/blog/cultural-cross-sections/letter-mohamed-choukri-writing-between-silence-and-prattle-mohamed
https://friendlymorocco.com/10-facts-about-mohamed-choukri/
https://arablit.org/2024/10/22/on-mohamed-choukris-faces-now-finally-in-english/
https://readingintranslation.com/2025/02/24/mohamed-choukris-al-khubz-al-hafi/
https://www.jadaliyya.com/Details/31194
https://www.lit-across-frontiers.org/transcript/mohamed-berrada-and-mohamed-choukri-correspondence/
Tarix : 14 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
