Michael Polanyi (1891–1976) - Macar-britaniyalı filosof, kimyaçı və iqtisadçı olmuşdur. O, elmin fəlsəfəsi, bilik nəzəriyyəsi və sosial elmlər sahələrində mühüm töhfələr vermişdir. Polanyi, "tacit knowledge" (səssiz bilik) anlayışı ilə tanınır və elmin necə işlədiyini izah edən böyük epistemoloji nəzəriyyələrdən birini inkişaf etdirmişdir. Həyatı və karyerası Michael Polanyi 1891-ci ildə Macarıstanın Budapeşt şəhərində anadan olmuşdur. Əvvəlcə kimya sahəsində ixtisaslaşmış və Berlin Universitetində çalışmışdır. Daha sonra 1933-cü ildə Almaniyada nasistlər hakimiyyətə gəldikdən sonra Britaniyaya köçmüş və Manchester Universitetində professor olmuşdur. Polanyi elmi araşdırmalarla yanaşı, fəlsəfə, iqtisadiyyat və sosial elmlərlə də maraqlanmışdır. O, elmi biliklərin təcrübə və fərdi intuisiya yolu ilə əldə olunduğunu müdafiə edirdi və biliklərin yalnız formal qaydalarla izah edilə bilməyəcəyini vurğulayırdı. Fəlsəfi yanaşmaları Səssiz Bilik (Tacit Knowledge) Polanyi'nin ən məşhur konsepsiyası "tacit knowledge" (səssiz bilik) anlayışıdır. O, insanların bildikləri hər şeyi açıq şəkildə ifadə edə bilmədiklərini, bəzi biliklərin intuisiya və təcrübəyə əsaslandığını irəli sürmüşdür. Məsələn, velosiped sürməyi bilən bir şəxs bunu sözlə tam izah edə bilməsə də, praktiki olaraq həyata keçirə bilər. Bu anlayış, elmi biliklərdə və sənətkarlıqda böyük əhəmiyyət daşıyır. Fərdi və elm azadlığı Polanyi elmi araşdırmaların müstəqil və azad olmalı olduğunu müdafiə etmişdir. O, elmin inkişafı üçün dövlət və ya siyasət tərəfindən idarə olunmamasını, alimlərin öz tədqiqatlarını şəxsi maraq və intuisiyaları əsasında aparmalarını dəstəkləmişdir. Bilik və cəmiyyət Polanyi, bilik və cəmiyyət arasındakı əlaqəni araşdırmış və biliklərin kültür, ənənələr və sosial institutlar vasitəsilə nəsildən-nəslə keçdiyini vurğulamışdır. O, biliklərin yalnız formal qaydalar və obyektiv metodlarla deyil, həm də sosial və şəxsi təcrübələrlə formalaşdığını bildirmişdir. Əsərləri Michael Polanyi bir çox mühüm əsərlərin müəllifidir. Onun ən tanınmış kitablarından bəziləri: "Personal Knowledge" (Şəxsi Bilik, 1958) – Burada o, bilik fəlsəfəsini və səssiz bilik anlayışını irəli sürür. "The Tacit Dimension" (Səssiz Ölçü, 1966) – Bu kitabında Polanyi biliyin ifadə edilə bilməyən hissələrinin necə işlədiyini izah edir. "Science, Faith and Society" (Elm, İnam və Cəmiyyət, 1946) – Burada o, elmin və bilik sistemlərinin sosial aspektlərini araşdırır. Mirası və təsiri Michael Polanyi'nin nəzəriyyələri elmin fəlsəfəsi, idarəetmə, psixologiya və sosial elmlərdə geniş təsir göstərmişdir. Onun səssiz bilik konsepsiyası idarəetmə, süni intellekt, innovasiya və təhsil sahələrində də tətbiq edilmişdir. O, həmçinin Karl Popper, Thomas Kuhn və Friedrich Hayek kimi filosoflarla paralel düşüncələr inkişaf etdirmişdir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Michael_Polanyi
https://www.goodreads.com/author/show/87200.Michael_Polanyi
https://www.hyle.org/journal/issues/8-2/bio_nye.html
https://www.nature.com/articles/131902a0
https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-030-42599-9_10
https://polanyisociety.org/
https://naturecanada.ca/about/our-people/our-staff/michael-polanyi/
Tarix : 13 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
