Mia Couto - Mozambikli yazıçı, şair və jurnalist. Həyatı Mia Couto 1955-ci ildə Mozambikin Beyra şəhərində portuqal köçmən ailəsində anadan olub. Atası Fernando Couto şair və jurnalist, anası Maria de Jesus isə evdar qadın idi. Üç uşaqlı ailədə böyüyən Couto uşaqlığını Beyranın multikultural mühitində keçirib və yerli Bantu dillərindən təsirlənib. "Mia" ləqəbini uşaqlıqda pişiklərə olan sevgisindən alıb və sonradan bu adı ədəbi təxəllüs kimi istifadə edib. 1971-ci ildə tibb təhsili almaq üçün "Lourenço Marques Universiteti"nə (indiki Eduardo Mondlane Universiteti) daxil olub, lakin 1974-cü ildə Mozambikin müstəqillik mübarizəsinə qoşularaq təhsilini yarımçıq qoyub. "Mozambikin Azadlıq Cəbhəsi" (Frelimo) üçün jurnalist kimi çalışıb və "Voz de Moçambique" qəzetində redaktor olub. 1980-ci illərdə biologiya təhsili alaraq biologiya üzrə magistr dərəcəsi qazanıb və hazırda Maputo şəhərində yaşayır. Couto ailə qurub və üç övladı var: Maria, Fernando və Daniel. Yaradıcılığı Mia Couto ədəbi karyerasına 1983-cü ildə "Raiz de Orvalho" ("Çiyin Kökü") şeir toplusu ilə başlayıb. İlk romanı "Terra Sonâmbula" ("Yuxulu Torpaq", 1992) Mozambik vətəndaş müharibəsi fonunda iki qaçqının hekayəsini sehrli realizm üslubunda təsvir edir və "BBC" tərəfindən "Afrikanın ən yaxşı 12 kitabından biri" seçilib. 1995-ci ildə "A Varanda do Frangipani" ("Frangipani Balkonu") romanı ilə müharibədən sonrakı travmaları araşdırıb. Couto-nun digər əsərləri arasında "O Fio das Missangas" ("Mirvarilərin İpi", 1997) hekayə toplusu və "O Gato e o Escuro" ("Pişik və Qaranlıq", 2001) uşaq kitabı var. 2012-ci ildə "A Confissão da Leoa" ("Şir Qadının Etirafı") romanı ovçular və kəndlilər arasında gerçək bir hadisədən ilhamlanıb. Onun üslubu Afrika şifahi ənənələri və portuqal dilinin poetik imkanlarını birləşdirir, tez-tez yeni sözlər yaradaraq dili zənginləşdirir. Əsərləri 30-dan çox dilə tərcümə olunub. Mükafatları "Neustadt Beynəlxalq Ədəbiyyat Mükafatı" (2013) — ümumi yaradıcılığına görə. "Camões Mükafatı" (2014) — portuqal dilində ədəbiyyata töhfəsinə görə. "Vergílio Ferreira Mükafatı" (1999) — "Terra Sonâmbula" üçün. "Mozambik Milli Ədəbiyyat Mükafatı" (1995). Şəxsi həyatı Mia Couto Maria de Fátima ilə evlidir və üç övladı var. O, Maputo şəhərində yaşayır və biologiya üzrə tədqiqatlarını davam etdirir. Couto özünü "ağ afrikalı" kimi təyin edir və Mozambikin çoxmədəniyyətli kimliyini əsərlərində vurğulayır. Jurnalistika və yazı ilə yanaşı, ətraf mühitlə bağlı layihələrdə də iştirak edir. Əsərləri "Raiz de Orvalho" ("Çiyin Kökü", 1983) — şeir toplusu. "Terra Sonâmbula" ("Yuxulu Torpaq", 1992) — roman. "A Varanda do Frangipani" ("Frangipani Balkonu", 1995) — roman. "O Fio das Missangas" ("Mirvarilərin İpi", 1997) — hekayə toplusu. "O Gato e o Escuro" ("Pişik və Qaranlıq", 2001) — uşaq kitabı. "A Confissão da Leoa" ("Şir Qadının Etirafı", 2012) — roman. "Areias do Imperador" ("İmperatorun Qumları", 2015-2017) — üç romanlıq seriya. Ədəbiyyatda təsiri Mia Couto portuqal dilli Afrika ədəbiyyatında ən mühüm səslərdən biridir. Onun əsərləri Gabriel García Márquez-in sehrli realizmi ilə müqayisə olunsa da, Couto Mozambikin yerli dilləri və folklorundan qaynaqlanan özünəməxsus üslub yaradıb. "Terra Sonâmbula" romanı müharibənin insan təbiətinə təsirini poetik şəkildə işıqlandırır və Afrika ədəbiyyatında klassikə çevrilib. Couto-nun dili yenilikçi və oyunbazdır, bu da onu José Eduardo Agualusa və Paulina Chiziane kimi müasir Afrika yazarları ilə eyni sıraya qoyur. Onun irsi gənc nəsil yazarlara və portuqal dilli ədəbiyyata böyük təsir edib.
https://en.wikipedia.org/wiki/Mia_Couto
https://www.britannica.com/biography/Mia-Couto
https://www.ascleiden.nl/content/library-weekly/mia-couto
https://www.bbc.com/news/articles/cq5dggv3e65o
https://www.imdb.com/name/nm0184241/bio/
https://www.nytimes.com/2023/03/11/books/mia-couto-mozambique-books.html
https://us.macmillan.com/author/miacouto
https://ijnet.org/en/story/mozambique-writer-mia-couto-journalism-must-regain-its-role-building-better-world%E2%80%9D
Tarix : 14 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
