Massimo Taparelli d'Azeglio - İtaliyalı siyasətçi, yazıçı, rəssam və Risorgimento (İtaliya birləşməsi) hərəkatının görkəmli simalarından biri. Ümumi məlumat O, Sardiniya Krallığının Baş Naziri (1849-1852) kimi fəaliyyət göstərmiş və İtaliyanın birləşməsinə töhfə vermişdir. D'Azeglio “I miei ricordi” (Xatirələrim) adlı avtobioqrafik əsəri və “Ettore Fieramosca” tarixi romanı ilə də tanınır. Onun yazıları İtaliya millətçiliyini və liberal idealları təbliğ etmişdir. Həyatı Massimo d'Azeglio 1798-ci il oktyabrın 24-də Turində aristokrat ailədə anadan olmuşdur. Atası Cesare Taparelli d'Azeglio Sardiniya Krallığının yüksək rütbəli məmuru, anası Cristina Morozzo isə zadəgan ailəsindən idi. Gəncliyində rəssamlıqla məşğul olmuş və Romada incəsənət təhsili almışdır (1816-1820). 1820-ci ildə atasının təkidi ilə Sardiniya ordusuna qoşulmuş, lakin tezliklə hərbi xidməti tərk edərək yazıçı və sənətçi kimi fəaliyyətə başlamışdır. 1831-ci ildə Alessandro Manzoninin qızı Giulietta ilə evlənmiş, lakin bu evlilik qısa sürmüş və Giulietta 1834-cü ildə vəfat etmişdir. 1840-cı illərdə siyasətə daxil olmuş, Camillo Benso di Cavour ilə iş birliyi yapmış və İtaliya birləşməsinin mülayim yollarını müdafiə etmişdir. O, 1866-cı il yanvarın 15-də Turində vəfat etmişdir. Yaradıcılığı D'Azeglio ədəbiyyata tarixi romanlar və siyasi esse ilə töhfə vermişdir. İlk mühüm əsəri “Ettore Fieramosca o La disfida di Barletta” (1833) İtaliya tarixindəki qəhrəmanlıq ruhunu tərənnüm edir və millətçi hissləri gücləndirmək məqsədi daşıyır. “I miei ricordi” (1867, ölümündən sonra nəşr olunmuş) avtobioqrafiyası onun şəxsi həyatını və siyasi mübarizəsini əks etdirir. D'Azeglio yazılarını sadə və əlçatan üslubda qələmə almış, İtaliya xalqını birləşməyə və maariflənməyə çağırmışdır. O, həmçinin rəssam kimi çoxsaylı mənzərə tabloları çəkmişdir. Əsərləri Massimo d'Azeglio bir neçə roman və avtobioqrafik əsər yazmışdır. Onun ən tanınmış əsərlərindən bəziləri bunlardır: “Ettore Fieramosca o La disfida di Barletta” – “Ettore Fieramoska və ya Barletta Çağırışı” (1833) – tarixi roman. “Niccolò de’ Lapi” – “Nikkolo de Lapi” (1841) – tarixi roman. “I miei ricordi” – “Xatirələrim” (1867) – avtobioqrafiya. “I lutti di Piemonte” – “Piemontun Kədərləri” (1848) – siyasi esse. Mükafatlar və tanınma D'Azeglio sağlığında rəsmi ədəbi mükafatlar almasa da, siyasətçi və yazıçı kimi böyük hörmət qazanmışdır. Sardiniya Krallığı tərəfindən “Order of Saints Maurice and Lazarus” ilə təltif olunmuşdur. Onun “Ettore Fieramosca” romanı İtaliya məktəblərində uzun müddət öyrədilmiş və Risorgimento dövrünün ədəbi simvollarından birinə çevrilmişdir. Turin və digər şəhərlərdə onun adına küçələr və abidələr adlandırılmışdır. Şəxsi həyatı D'Azeglio 1831-ci ildə Giulietta Manzoni ilə evlənmiş, lakin Giulietta 1834-cü ildə vərəmdən vəfat etmişdir. Bu nikahdan övladları olmamışdır. 1835-ci ildə Luisa Blondel ilə ikinci evliliyini etmiş və bu evlilikdən bir qızı – Teresa – dünyaya gəlmişdir. O, həyatının böyük hissəsini Turin və Toskana arasında keçirmiş, rəssamlıq və yazı ilə məşğul olmuşdur. Mirası Massimo d'Azeglio İtaliya birləşməsinin ideoloqlarından biri kimi tarixdə iz qoymuşdur. Onun məşhur ifadəsi “İtaliyanı yaratdıq, indi italyanları yaratmalıyıq” (L’Italia è fatta, ora bisogna fare gli italiani) İtaliya millətçiliyinin əsas şüarlarından birinə çevrilmişdir. Ədəbiyyatda isə tarixi romanları və avtobioqrafiyası ilə İtaliya xalqının birləşməsinə xidmət etmişdir. D'Azeglio həm siyasətdə, həm də ədəbiyyatda mülayim və maarifçi yanaşması ilə yadda qalır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Massimo_d%27Azeglio
https://wannenesgroup.com/magazine/en/the-multi-faceted-nature-of-massimo-dazeglio/
https://artsandculture.google.com/entity/massimo-d-azeglio/m03cpgs?hl=en
https://www.britannica.com/biography/Massimo-Taparelli-marchese-dAzeglio
https://www.teeuwisse.de/artist-index/azeglio-massimo-d
https://www.bolognawelcome.com/en/places/squares-streets-monuments/via-dazeglio-massimo-2
https://www.jstor.org/stable/pdf/25109406.pdf
https://www.gutenberg.org/ebooks/author/41807
Tarix : 14 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
