Maria Teresa Mascarenhas Horta (20 may 1937, Lissabon)-Portuqaliyalı şair, roman yazarı, esseist və feminist. Ümumi məlumat O, “Minha Senhora de Mim” (Mənim Öz Xanımım, 1971) və “Novas Cartas Portuguesas” (Yeni Portuqal Məktubları, 1972) kimi əsərləri ilə tanınır. Horta Portuqal ədəbiyyatında qadın səsini və cinsi azadlığı önə çıxaran ən mühüm fiqurlardan biridir. Salazar diktaturasına qarşı mübarizəsi və feminist hərəkatdakı rolu ilə məşhurdur. 2011-ci ildə “D. Dinis Mükafatı”nı qazanmışdır. Həyatı Maria Teresa Horta 1937-ci il mayın 20-də Lissabonda zadəgan ailəsində anadan olmuşdur. Atası Jorge Augusto Pinto de Magalhães Horta hərbi zabit, anası Maria Cristina de Bourbon Mascarenhas evdar qadın idi. Lissabonda “Santa Isabel Liseyi”ni bitirdikdən sonra “Lissabon Universiteti”nin Tarix və Filosofiya fakültəsində təhsil almış, lakin rəsmi diplom almamışdır. 1958-ci ildə jurnalist və yazıçı Urbano Tavares Rodrigues ilə evlənmiş, bu evlilikdən bir oğlu (João Urbano) olmuşdur; cütlük 1963-cü ildə ayrılmışdır. Daha sonra 1965-ci ildə Carlos Horta ilə evlənmiş və bu evlilik ömrünün sonuna qədər davam etmişdir. 1960-cı illərdə “O Tempo e o Modo” və “A Capital” qəzetlərində jurnalist kimi çalışmış, feminist ideyalarını yaymağa başlamışdır. 1971-ci ildə Maria Isabel Barreno və Maria Velho da Costa ilə birgə “Novas Cartas Portuguesas”ı yazmış, bu əsər Salazar rejimi tərəfindən qadağan olunmuş və müəlliflər (Üç Maria kimi tanınır) məhkəməyə verilmişdir. 1974-cü il Qərənfil İnqilabından sonra azad edilmiş və feminist hərəkatın simvoluna çevrilmişdir. Horta hələ də Lissabonda yaşayır və yazı fəaliyyətini davam etdirir (2025-ci il tarixinə qədər sağdır). Yaradıcılığı Horta ədəbiyyata “Espelho Inicial” (İlkin Güzgü, 1960) şeir toplusu ilə başlamışdır. “Minha Senhora de Mim” (1971) qadın cinsəlliyini və özünü ifadəni cəsarətlə təsvir edən şeirləri ilə diqqət çəkmişdir. “Novas Cartas Portuguesas” (1972) isə üç qadın yazar tərəfindən yazılmış, məktublar şəklində qurulmuş feminist manifestdir; bu əsər diktaturanın qadınlar üzərindəki repressiyasını ifşa edir. “Os Anjos” (Mələklər, 2007) və “A Paixão Segundo Constança H.” (Konstansa H.-nın Ehtirası, 1994) kimi romanlarında sevgi, ölüm və qadın şəxsiyyəti mövzuları işlənilir. Horta-nın üslubu lirik, cəsarətli və simvolizmlə zəngindir; o, Sylvia Plath və Anaïs Nin ilə müqayisə edilir. Əsərləri Maria Teresa Horta şeirlər, romanlar və esselər yazmışdır. Onun ən tanınmış əsərlərindən bəziləri: “Espelho Inicial” – “İlkin Güzgü” (1960) – şeir toplusu. “Minha Senhora de Mim” – “Mənim Öz Xanımım” (1971) – şeir toplusu. “Novas Cartas Portuguesas” – “Yeni Portuqal Məktubları” (1972) – roman/esse (birgə müəlliflik). “A Paixão Segundo Constança H.” – “Konstansa H.-nın Ehtirası” (1994) – roman. “Os Anjos” – “Mələklər” (2007) – roman. “Rosa Sangue” – “Qan Qızılı” (2011) – şeir toplusu. “As Palavras do Corpo” – “Bədənin Sözləri” (1987) – şeir toplusu. Mükafatlar və tanınma Horta çoxsaylı mükafatlar qazanmışdır: "Portuqal Yazıçılar Assosiasiyasının Böyük Mükafatı" (1994) – “A Paixão Segundo Constança H.” üçün. "D. Dinis Mükafatı" (2011) – “Os Anjos” üçün. "Sociedade Portuguesa de Autores Mükafatı" (2014) – ümumi yaradıcılığına görə. “Novas Cartas Portuguesas” dünya feminist ədəbiyyatında klassikə çevrilmiş, ingilis, fransız və ispan dillərinə tərcümə olunmuşdur. 2017-ci ildə əsər Portuqal teatrında səhnələşdirilmişdir. Şəxsi həyatı Horta iki dəfə evlənmişdir: Urbano Tavares Rodrigues ilə 1958–1963-cü illərdə, Carlos Horta ilə 1965-ci ildən etibarən. O, Salazar rejiminə qarşı müxalifətdə fəal olmuş, 1974-cü il Qərənfil İnqilabından sonra qadın hüquqları uğrunda mübarizəsini davam etdirmişdir. Horta jurnalistika illərində Portuqaliyanın mədəni həyatında mühüm rol oynamış, feminist nəşrlərdə yazılar qələmə almışdır. O, həyatını Lissabonda keçirir və yaradıcılığına sadiq qalır. Mirası Maria Teresa Horta Portuqal ədəbiyyatında qadın azadlığının və cinsi özünüifadənin simvoludur. “Novas Cartas Portuguesas” diktaturaya qarşı müqavimətin və feminist şüurun manifesti kimi tarixə düşmüşdür. Onun şeirləri və romanları Portuqaliyada gender bərabərliyi müzakirələrinə təsir etmiş, müasir qadın yazarlara ilham vermişdir. Horta-nın adı Lissabonda mədəni mərkəzlərə və ədəbi tədbirlərə verilmişdir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Maria_Teresa_Horta
https://wave-network.org/inspiring-thursday-maria-teresa-horta/
https://portuguese-american-journal.com/in-memoriam-maria-teresa-horta-a-life-of-poetry-and-defiance-portugal/
https://www.nytimes.com/2025/02/11/world/europe/maria-teresa-horta-dead.html
https://portuguesesoul.com/2024/07/18/maria-teresa-horta-2/
https://portugaldecoded.substack.com/p/writer-maria-teresa-horta-on-the
https://www.guernicamag.com/the-third-maria/
https://disquietinternational.org/faculty/maria-teresa-horta/
Tarix : 15 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
