Maned canavarı (Chrysocyon brachyurus) — Cənubi Amerikaya məxsus böyük bir it növü. Bu növ, Argentina, Braziliya, Boliviya, Peru və Paraqvayda yaşayır. Uruqvayda demək olar ki, nəsli tükənib. Rəngləri tülkünün rənglərinə bənzəyir, amma nə tülkü, nə də canavardır. Bu, "Chrysocyon" cinsindəki yeganə növdür (bu ad qədim yunan dilində "qızıl it" mənasını verir: χρῡσο-κύων: chryso-kyōn). Xüsusiyyətləri Maned canavarı Cənubi Amerikanın ən böyük it növüdür və çəkisi 20-30 kq, boyu isə 110 sm-ə qədər ola bilər. Onun uzun və incə ayaqları, qırmızımtıl rəngli tükü onu fərqli görünüşlü edir. Maned canavarı, Cənubi Amerikada açıq ərazilərə uyğunlaşmış, meyvələrin, xüsusən də "wolf apple" (Solanum lycocarpum) adlı bitkinin toxumlarını yaymaqda mühüm rol oynayan, soliter (tək) və omnivor (hər şeyi yeyən) bir heyvandır. Bu növ əsasən qoxu izləri ilə ünsiyyət qurur, amma "roar-barking" adlanan yüksək səslə də ulaya bilir. Maned canavarı, ölçüsünə görə ən uzun ayaqlı və ən hündür vəhşi it növüdür. Uzun ayaqları, təbii yaşayış sahəsinin hündür otluqları üçün bir adaptasiyadır. Maned canavarının pəncələri bir itinkinə bənzəsə də, nisbətən kiçikdir. Bu fərqli pəncələr, onun həyati tələblərinə cavab verir. Tük rəngi qırmızı-bəzəkli qəhvəyi və qızıl-çəhrayı tonlarda olub, uzun qara ayaqlar və tipik bir qara tük topası ilə diqqət çəkir. Eyni zamanda Maned canavarının quyruğunun ucunda ağ bir tük topası var. Ekologiya Bu məməli, əsasən otlaqlar və dağılmış kollarla dolu yarı-açıq yaşayış sahələrində yaşayır. O əsasən Cənubi, Mərkəzi və Cənub-Şərqi Braziliyadakı Cerrado bölgəsində, Paraqvayda, Şimali Argentinada, Boliviyanın And dağlarının şərqində və şimalında, həmçinin Perunun cənub-şərqində (yalnız Pampas del Heath bölgəsində) yayılmışdır. Uruqvayda çox nadirdir, ehtimal ki, yaşayış sahələrinin itməsi ilə tamamilə köçüb getmişdir. "Beynəlxalq Təbiəti Qoruma İttifaqı" onu "nəsli tükənməkdə olan" növ kimi siyahıya alır, "Braziliya Ətraf Mühit və Bərpa Olunan Təbii Resurslar İnstitutu" isə onu "həssas növ" hesab edir. 2011-ci ildə, bir qadın maned canavarı yük maşını ilə vurmuşdu.Xəsarətdən sonra Mared "Zoo Brasília"-da kök hüceyrə müalicəsi almışdır. Bu, vəhşi heyvanlarda yaraların müalicəsi üçün kök hüceyrələrinin istifadə olunduğu qeydə alınan ilk hadisə idi. Etimologiya Maned canavarının adı onun boynundakı tük toplusuna istinad edir. Yerli dillərdə bu heyvan, Quarani dilində "aguara guasu" (böyük tülmü mənasını verir), Toba Qom dilində "kalak", Portuqal dilində "lobo-guará", və İspan dilində "lobo de crín", "lobo de los esteros" və ya "lobo colorado" kimi tanınır. "Lobo" sözü latınca "canavar" mənasına gəlir. "Guará" və "aguará" isə Tupi-Guarani dilində "qıvrım" mənasına gələn "agoa'rá" sözündən yaranmışdır. Eyni zamanda Boliviyada "borochi" olaraq da adlandırılır. Taksonomiya Maned canavarı, tülkü kimi xüsusiyyətlər göstərsə də, tülkülərlə yaxın əlaqəsi yoxdur. Uzun müddət Maned canavarının sadəcə müasir itlərlə əlaqəsi olduğu düşünülsə də, elektroforetik tədqiqatlar, "Chrysocyon"u itlərlə bağlayan bir sübut tapılmamışdır. Bu tədqiqatın nəticəsi olaraq alimlər, Maned canavarının, Cənubi Amerikanın nəsli tükənmiş qədim itlərinin son nümayəndəsi olduğunu sübut etmişlər.Bundan sonra Maned canavarının müasir itlərlə heç bir əlaqəsi olmamsına aydınlıq gəlmişdir. Maned canavarının "Holosen" və son "Pleistosen" dövrünə aid fosilləri Braziliyanın dağlarında tapılmışdır. 2003-cü ildə aparılmış bir tədqiqatda maned canavarının beyin anatomiyası digər növlərlə müqayisə edilmişdir və Maned canavarının Folklend adaları canavarı ilə, həmçinin "Pseudalopex" cinsinin "pseudo-fox"-larına yaxın olduğu göstərilmişdir. Bir DNT tədqiqatı, Maned canavarının qədim zamanlarda, yeddi milyon il əvvəl, Folklend adası canavarı ilə ortaq bir əcdada sahib olduğunu göstərmişdir. Nəsli kəsilmə riskləri Maned canavarının nəsli tükənməkdə olan növ olaraq qəbul edilməsi, əsasən həyat sahələrinin itməsi və avtomobillərin vurması səbəbindən yaranır. İnsan fəaliyyəti nəticəsində bu heyvanın sayı azalmaqdadır. Bu heyvan Cənubi Amerika ölkələrində, xüsusilə Braziliya, Argentinada dövlət tərəfindən qorunur.
https://en.wikipedia.org/wiki/Maned_wolf
https://a-z-animals.com/animals/maned-wolf/
https://www.worldwildlife.org/magazine/issues/winter-2023/articles/meet-the-solitary-nocturnal-maned-wolf
https://www.britannica.com/animal/maned-wolf
https://animaldiversity.org/accounts/Chrysocyon_brachyurus/
https://nationalzoo.si.edu/animals/maned-wolf
https://animalia.bio/maned-wolf
https://procarnivoros.org.br/en/animais/maned-wolf/
https://www.adelaidezoo.com.au/animals/meet-senna-maned-wolf/
https://bolivia.wcs.org/en-us/wildlife/maned-wolf.aspx
https://lazoo.org/explore-your-zoo/our-animals/mammals/maned-wolf/
https://www.worldanimalprotection.ca/blogs/fight-to-save-the-maned-wolf/
Tarix : 22 dekabr 2024
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
