Lisa Randall (1962-ci il təvəllüdlü) - Amerikalı nəzəri fizik və kosmoloqdur. O, hissəcik fizikası, qravitasiya və əlavə ölçülər sahələrində mühüm tədqiqatlar aparmışdır. Randallın ən məşhur işlərindən biri Randall–Sundrum modeli adlanan nəzəriyyədir. Bu model, bizim kainatımızın beşölçülü məkanda yerləşən bir “membran” (brane) ola biləcəyini irəli sürür. Gəncliyi və Təhsili Lisa Randall 1962-ci ildə ABŞ-ın Nyu York şəhərində anadan olmuşdur. O, erkən yaşlarından riyaziyyata və elmə maraq göstərmiş və Harvard Universitetində fizika üzrə təhsil almışdır. 1983-cü ildə Harvardda bakalavr dərəcəsini aldı. 1987-ci ildə eyni universitetdə doktorluq dissertasiyasını müdafiə etdi. Daha sonra Princeton, MIT və Harvard Universitetlərində tədqiqatlar aparmışdır. Hazırda Harvard Universitetində professor kimi çalışır. Elmi Nailiyyətləri Lisa Randall hissəcik fizikası və kosmologiya sahəsində mühüm tədqiqatları ilə tanınır. Onun əsas nailiyyətləri bunlardır: Randall-Sundrum modeli və ekstra ölçülər 1999-cu ildə Raman Sundrum ilə birlikdə beşölçülü qravitasiya modeli təklif etdilər. Bu modelə görə, bizim üçölçülü dünyamız dördölçülü bir membranda yerləşmiş ola bilər və qravitasiya beşinci ölçü boyunca paylanır. Bu nəzəriyyə qaranlıq maddə və qaranlıq enerjinin izahına kömək edə bilər. Qaranlıq maddə və kainatın tərkibi Randall qaranlıq maddənin təbiəti və onun qalaktikaların formalaşmasına təsiri barədə tədqiqatlar aparmışdır. O, "tünd disk" modeli adlanan yeni bir qaranlıq maddə nəzəriyyəsi üzərində işləyir. Hissəcik fizikası və Böyük Hadron Kollayderi (LHC) O, Standart modeldən kənar yeni fiziki qanunları öyrənir və Böyük Hadron Kollayderində (CERN-də) mümkün eksperimental sınaqlar üçün nəzəriyyələr irəli sürür. Kitabları və populyar elmə töhfələri Lisa Randall elmə olan töhfələri ilə yanaşı, populyar elmi kitabları ilə də tanınır. Onun ən məşhur kitabları bunlardır: - "Warped Passages" (2005) – Ekstra ölçüləri və hissəcik fizikası nəzəriyyələrini izah edir. - "Knocking on Heaven’s Door" (2011) – Fundamental fizikanın inkişafını və Böyük Hadron Kollayderində aparılan araşdırmaları təsvir edir. - "Dark Matter and the Dinosaurs" (2015) – Qaranlıq maddənin kosmik təsiri və dinozavrların məhvi arasında mümkün əlaqəni araşdırır. Onun kitabları müasir fizikanı geniş auditoriyaya izah etmək üçün yazılmış və böyük oxucu marağı qazanmışdır. Mükafatlar və tanınma Lisa Randall elmi nailiyyətlərinə görə bir çox mükafatlarla təltif olunmuşdur: Amerika elmlər və incəsənət akademiyasının üzvü Guggenheim təqaüdçüsü Forbes jurnalı tərəfindən "Dünyanın ən güclü qadınlarından biri" seçilmişdir İrsi və əhəmiyyəti Lisa Randall müasir nəzəri fizikanın öncüllərindən biri olaraq, qravitasiya, qaranlıq maddə və çoxölçülü kainat nəzəriyyələrinə mühüm töhfələr vermişdir. Onun Randall-Sundrum modeli, böyük ölçülü qravitasiya və membran nəzəriyyələri sahəsində ən mühüm nəzəriyyələrdən biri hesab olunur. Onun işləri, kainatın əsas təməl prinsiplərini anlamağımız üçün yeni perspektivlər açır və gələcəkdə yeni fiziki kəşflərə yol aça bilər.
https://en.wikipedia.org/wiki/Lisa_Randall
https://www.aps.org/careers/profiles/lisa-randall
https://www.physics.harvard.edu/people/facpages/randall
https://www.edge.org/memberbio/lisa_randall
https://www.goodreads.com/author/show/38333.Lisa_Randall
http://www.societyforscience.org/alumni/notable/lisa-randall/
https://closertotruth.com/contributor/lisa-randall/
Tarix : 25 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
