Li Ao (772–841) - Çin tarixində Tang sülaləsinin dövründə yaşamış məşhur bir filosof və yazıçıdır. O, həmçinin mənəvi və əxlaqi məsələlərə dair dərindən düşünən bir şəxsiyyət olaraq tanınır. Li Ao, həm əxlaq, həm də cəmiyyətin inkişafı ilə bağlı olduqca geniş və dərindən təhlillər aparmışdır. O, Confucianizm və Buddizm kimi müxtəlif düşüncə məktəbləri arasında tənqidi yanaşmalarını formalaşdırmış və müxtəlif ideyaların qarışımından öz orijinal fəlsəfi sistemini yaratmağa çalışmışdır. Li Aonun həyatı və təsiri Li Ao, Tang dövrünün sonlarına yaxın doğulmuş və həyatını böyük bir filosof, yazıçı və tənqidçi olaraq keçirmişdir. Onun həyatının əhəmiyyətli bir hissəsi, siyasi və əxlaqi məsələlərlə bağlı mübahisələrə və müzakirələrə qatılmaqla keçmişdir. Li Aonun təhlil etdiyi mövzular yalnız əxlaq və filosofik düşüncə ilə əlaqəli deyil, həm də sosial məsələlərə, idarəetməyə və təhsilə dair dərin düşüncələrə toxunur. Li Ao, həmçinin dövrünün siyasi rəhbərlərinə və əhəmiyyətli şəxsiyyətlərinə qarşı sərt tənqidi yanaşmaları ilə tanınırdı. O, bəzən öz tənqidi yanaşmalarını sərt bir şəkildə ifadə etmiş və çox zaman buna görə mübahisələrə daxil olmuşdur. Fəlsəfi ideyaları və düşüncə tərzi Li Aonun fəlsəfi yanaşmaları, Confucianizm və Buddizm kimi böyük fəlsəfi məktəblərin qarşısında dayanan bir düşüncə tərzi nümayiş etdirirdi. O, həm klassik Konfutsi nəzəriyyələri, həm də Buddist təsəvvürləri ilə maraqlanırdı. Li Ao, bu iki düşüncə məktəbinin dərindən təhlilini aparmış, onların arasında həm oxşarlıqlar, həm də fərqliliklər olduğunu göstərmişdir. Li Aonun əsas fəlsəfi mövzularından biri “bütün insanların daxili yaxşılığını” tapmaq və bu yaxşılığı həyatlarında tətbiq etmək məsələsi idi. Onun fikrincə, insan əxlaqı yalnız doğru təlimlərlə və təcrübə vasitəsilə inkişaf edə bilər. Əxlaqi müdriklik və davranışların düzgünlüyü, insanın həyatında əsas yer tutmalıdır. Bundan başqa, Li Aonun Buddizmə tənqidi yanaşması da məlumdur. O, Buddizmin qismi təlimlərini bəzən sərt şəkildə tənqid etmiş, bunları həm praktik, həm də ideoloji baxımdan qeyri-səmimi və çətin qəbul edilə bilən hesab etmişdir. Li Ao'nun öz fəlsəfi yanaşmalarında həqiqət axtarışının əhəmiyyətini vurğuladığı halda, o, Buddizmə qarşı, çox zaman, daha sadə və realizm əsaslı yanaşmalar təklif etmişdir. Li Aonun əsərləri və yazıları Li Aonun yazıçı kimi də böyük əhəmiyyəti olmuşdur. O, çoxsaylı əsərlərin müəllifidir və yazdığı əsərlərdə əsasən fəlsəfi, sosial və əxlaqi məsələlərə toxunmuşdur. Li Ao, həmçinin "Li Aonun Şərhləri" kimi əsərlərində Confucianizm və digər fəlsəfi məktəblərin əsərlərinə dair dərindən təhlillər vermişdir. Onun yazdığı mətnlər, əsasən dərin düşüncəli, fəlsəfi baxımdan zəngin və sosial mövzularda tənqidi yanaşmaları ilə tanınır. Li Aonun əsərləri, zamanında çox geniş oxucu kütləsi tərəfindən bəyənilmiş, lakin bəzən sərt yanaşmalarına görə mübahisəli olmuşdur. Li Aonun mirası Li Ao, yalnız filozofiya, ədəbiyyat və tənqid sahəsində deyil, həm də siyasi və sosial fikirlərinin inkişafı baxımından böyük təsir buraxmışdır. Onun təhlil etdiyi əxlaqi və cəmiyyətin inkişafı ilə bağlı ideyalar, yalnız Tang dövründə deyil, həmçinin sonrakı dövrlərdə də dərin təsir yaratmışdır. Li Aonun təklif etdiyi bütün insanların daxili yaxşılığını tapmaq ideyası, bu gün də bir çox müasir filosof və düşünür tərəfindən təhlil edilən mövzulardan biridir. Onun fəlsəfəsindəki sosial ədalət, insanın daxili inkişafı və əxlaqi davranışlar məsələləri, müasir dünyada da aktuallığını qoruyur.
https://en.wikipedia.org/wiki/Li_Ao_(philosopher)
https://www.britannica.com/biography/Li-Ao
https://en.wikipedia.org/wiki/Li_Ao_(disambiguation)
https://www.encyclopedia.com/humanities/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/li-ao-774-836
https://www.encyclopedia.com/humanities/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/li-ao-774-836
https://research.flw.ugent.be/en/projects/reuniting-confucianism-history-political-philosophy-liao-ping-%E5%BB%96%E5%B9%B3-1852-1932
https://wikipedia.nucleos.com/viewer/wikipedia_en_all/A/Li_Ao_(disambiguation)
Tarix : 13 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
