Leo Strauss (1899–1973) - Alman əsilli Amerikan siyasi fəlsəfəsi və tarixçisi idi. Strauss, klassik fəlsəfi ənənənin tərəfdarı olaraq, xüsusən Platon, Aristotel, Machiavelli, və Spinoza kimi düşünürlərin əsərləri üzərində dərin təhlillər aparmış və yazılı sözün gizli mənalarına diqqət yetirmişdir. Onun fəlsəfi yanaşmaları, hökumət, etik, din, və bəşəriyyətin təbiəti ilə bağlı ənənəvi düşüncə ilə bağlı mürəkkəb suallar irəli sürmüşdür. Həyatı və təhsili Leo Strauss, 1899-cu ildə Almaniyada, Königsberg şəhərində anadan olmuşdur (bu günki Kaliningrad, Rusiya). Strauss, ilk təhsilini Berlin Universitetində almış və burada fəlsəfə və klassik ədəbiyyat üzrə dərslər keçmişdir. Onun təhsil aldığı dövr, Weimar Respublikası və Alman faşizminin yüksəlməsi ilə müşayiət olunmuşdur. Strauss, xüsusilə Kant, Hegel, və Platon kimi böyük filosofların təsirindən ilham almışdır. 1930-cu illərdə Strauss, Nazi Almaniyasından qaçaraq, Fransaya getmiş və sonra Amerikaya mühacirət etmişdir. ABŞ-da, o, fəlsəfə və siyasi elm sahəsində geniş şəkildə təhsil vermiş və Amerikanın müxtəlif universitetlərində tədris etmişdir. Əsərləri və fəlsəfi yanaşmaları "The Political Philosophy of Hobbes" (1936) Strauss’un ən mühüm əsərlərindən biri, "The Political Philosophy of Hobbes" (Hobbesun Siyasi Fəlsəfəsi) adlı kitabıdır. Bu əsərdə Strauss, Thomas Hobbesun siyasi fəlsəfəsini analiz edərək, onun absolutizmə olan yanaşmasını və dövlətin təbiətini təhlil etmişdir. Strauss, Hobbesu, müasir dövlətin və siyasətin əsas nəzəriyyəçilərindən biri kimi qəbul edir, ancaq Hobbesun əsərlərinin gizli mənalarını açmağa çalışır. "Natural Right and History" (1953) Leo Strauss’un ən önəmli əsərlərindən biri "Natural Right and History" (Təbii Hüquq və Tarix) adlı kitabıdır. Bu əsərdə Strauss, təbii hüquq anlayışını yenidən araşdırmış və insanın doğuştan sahib olduğu hüquqların universal olduğunu iddia etmişdir. O, bu fəlsəfi təlimi, müasir düşüncə ilə müqayisə edərək, tarixdəki müxtəlif ideologiyaların təbiətini ortaya qoymuşdur. Strauss, təbii hüquq anlayışının pozitivizmdən və rasyonelizmdən fərqli olduğunu vurğulamışdır. O, təbii hüquqların əbədi və universial olduğunu, yəni zamanla dəyişmədiyini irəli sürmüşdür. Bu yanaşma, ona klassik siyasi fəlsəfəni təhlil etmə imkanı vermişdir. "Persecution and the Art of Writing" (1952) Strauss’un bu əsəri, filosofların yazılarını necə gizli mesajlar və kodlarla yazmağa meylli olduqlarını izah edir. Strauss, xüsusilə Antik fəlsəfənin və Müasir dövr fəlsəfəsinin müxtəlif dövrlərdəki dini və siyasi təzyiqlərə qarşı qorunması üçün filosofların öz əsərlərində gizli mənalar istifadə etdiklərini iddia edir. O, filosofların ictimaiyyətə açıqlama verməkdən çəkinərək daha məxfi və dolayı ifadələr istifadə etdiyini, buna görə də onların əsərlərini düzgün başa düşmək üçün daha dərindən təhlil edilməsi lazım olduğunu bildirir. Siyasi fəlsəfi yanaşması Leo Strauss, klassik fəlsəfi ənənəyə böyük önəm vermiş və siyasi fəlsəfəni təbii hüquq və klassik erdemlər baxımından analiz etmişdir. O, həmçinin müasir dövrün relativizm və pozitivizm yanaşmalarına qarşı çıxmışdır. Strauss’a görə, müasir fəlsəfə, gizli mənaların və ənənəvi təbiət anlayışlarının təhlilini azaldaraq, daha çox instrumentalist yanaşmalarla məhdudlaşmışdır. O, klassik fəlsəfi təlimləri yenidən yaşatmağa çalışmışdır. Siyasi fəlsəfənin tənqidi Straussun siyasətə dair yanaşmaları, klassik siyasi fəlsəfənin təhlilinə əsaslanır. Onun fikrincə, demokratiya və hüquq dövlətinin təməlləri, ənənəvi siyasi fəlsəfi doktrinalara, xüsusən Platon və Aristotelin təlimlərinə əsaslanır. O, müasir cəmiyyətlərin rasyonelizm və utilitarizm əsasında qurulduğunu və bunun siyasi və sosial əxlaqı zəiflətdiyini irəli sürmüşdür. Strauss, klassik fəlsəfənin təkrarı ilə müasir dövrün əxlaqi və siyasi məsələlərinə münasibət bildirir. Mirası və təsiri Leo Straussun düşüncələri, müasir siyasi fəlsəfə və konservativ ideologiyalar üzərində əhəmiyyətli bir təsir yaratmışdır. O, həmçinin Neokonservatizmin inkişafında əhəmiyyətli bir fiqur hesab olunur, çünki onun ideyaları George W. Bush və Paul Wolfowitz kimi şəxsiyyətlərin təsir etdiyi bir dövrün siyasi mühiti ilə əlaqələndirilir. Straussun dərsləri və yazıları, xüsusilə dini və siyasi fəlsəfəyə dair yanaşmaları, müasir dünyada da geniş şəkildə araşdırılmağa davam edir. Onun klassik fəlsəfi ənənəyə diqqəti, həmçinin gizli mənaların və etik dilemmaların rolunu vurğulayan fəlsəfi yanaşması, müasir düşüncə tərzini təsir etmişdir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Leo_Strauss
https://www.britannica.com/biography/Leo-Strauss
https://plato.stanford.edu/entries/strauss-leo/
https://leostrausscenter.uchicago.edu/biography/
https://sunypress.edu/Books/L/Leo-Strauss-on-Science
https://leostrausscenter.uchicago.edu/publications/
https://www.jstor.org/stable/j.ctt1nq4pm
Tarix : 13 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
