Kenneth Appel (1932–2013) - Amerikalı riyaziyyatçı. Ən çox "Dörd rəng problemi" üzərindəki işi ilə tanınır. Bu problem, kartoqrafiyada istifadə olunan ən sadə məsələlərdən biri idi və 1976-cı ildə Appel və həmkarı Wolfgang Haken tərəfindən komputer vasitəsilə həll edilməsi ilə məşhurlaşdı. Həyatı və təhsili Kenneth Appel, 1932-ci ildə ABŞ-ın Filadelfiya şəhərində doğulmuşdur. O, Princeton Universitetində təhsil almış və burada riyaziyyat üzrə doktorluq dərəcəsini almışdır. Daha sonra, Appel, müxtəlif akademik təhsil müəssisələrində və tədqiqat mərkəzlərində fəaliyyət göstərmiş, xüsusən də Illinois Universitetində çalışmışdır. Dörd rəng problemi Appel və hakenin ən məşhur nailiyyəti dörd rəng problemi ilə bağlıdır. Bu problem, 1852-ci ildə Francis Guthrie tərəfindən irəli sürülmüş və çoxsaylı cəhdlərə baxmayaraq, uzun illər boyu həll edilməmişdir. Problem belə irəli sürülmüşdür: "Hər hansı bir xəritə üzərindəki əraziləri, bir-birini kəsişməyən rənglərlə o qədər az rənglə rəngləmək olar ki, heç iki qonşu ərazi eyni rəngdə olmasın?" Bu məsələ, həm çox mürəkkəb, həm də sadə görünən bir problem idi. Çoxsaylı alimlər bunun həllini axtararkən, Appel və Haken 1976-cı ildə komputerin köməyindən istifadə edərək problemi həll etdilər. Onlar, bu problemi sübut etmək üçün milyonlarla fərqli vəziyyəti yoxladılar və nəticədə göstərdilər ki, yalnız dörd rəng kifayətdir. Bu, elmi dünyada çox geniş əks-səda doğurdu və riyaziyyatın tətbiqi sahələrində yeni bir dövrün başlanğıcı oldu. Bu, ilk dəfə olaraq riyaziyyatın, təməl məsələlərini həll etmək üçün kompüterlərdən istifadə etməsini göstərən bir iş idi. Tədqiqatları və irsi Appel-in digər bir mühüm işi topologiya və alqebra sahələrində olmuşdur. O, həmçinin həndəsi qraf teorisi və müxtəlif riyazi strukturlar üzərində də çalışmalar aparmışdır. Onun apardığı araşdırmalar, təkcə həndəsə və topologiya ilə əlaqəli deyil, həm də riyaziyyatın ümumi metodologiyasının inkişafına müsbət təsir etmişdir. Appel həmçinin, çoxsaylı dərslər və məqalələr yazmış, tələbələrinə və gələcək nəsillərə riyaziyyatın mürəkkəb dünyasını başa salmağa çalışmışdır. Onun bu sahələrdəki fəaliyyəti, həm riyaziyyatçıların, həm də elmi ictimaiyyətin yeni təfəkkür və metodlarla yanaşmasına yol açdı. Kenneth Appel, xüsusilə dörd rəng problemi ilə riyaziyyat dünyasında geniş tanınmışdır. O, müasir riyaziyyatda tətbiqi riyaziyyat və kompüter elmlərinin rolunun artmasında əhəmiyyətli bir fiqur idi. Appelin işi, riyaziyyatın yalnız təməl nəzəri məsələlərini deyil, həm də onları həll etmək üçün istifadə edilən yeni texnologiyaların necə dəyişəcəyini və inkişaf etdirəcəyini göstərmişdir. Onun irsi, müasir riyaziyyatın gələcəyinə töhfə vermiş və hələ də riyaziyyat və elmin bir çox sahələrində öz təsirini göstərməkdədir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Kenneth_Appel
https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Appel/
https://mathigon.org/timeline/appel
https://archon.library.illinois.edu/archives/?p=creators/creator&id=3067
https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Obituaries/Appel_Telegraph/
https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110803095419671
https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110803095419671
Tarix : 12 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
