Kaplan sindromu (və ya silikoz-poliartrit sindromu) - Əsasən kömür mədənçilərində və toza məruz qalan fəhlələrdə müşahidə edilən bir vəziyyət. Mahiyyəti Bu sindrom, silikoz (tozlaşmış silikat hissəciklərinin tənəffüs yolu ilə ağciyərlərə daxil olması nəticəsində yaranan xəstəlik) ilə revmatoid artritin birgə görülməsidir. Kaplan sindromu, ağciyərlərdə nodulların formalaşması və oynaqlarda iltihabi proseslərlə xarakterizə olunur. Xəstəliyin genetikası Birbaşa genetik bir xəstəlik olmasa da, bəzi genetik amillər bu vəziyyətin inkişaf riskini artıra bilər. Məsələn, revmatoid artritə meyllilik genetik əlamətlərlə əlaqəli ola bilər. Toza məruz qalma və ya ətraf mühit amilləri ilə birləşdikdə, bu genetik meyllilik Kaplan Sindromunun inkişafına səbəb ola bilər. Tarix İlk dəfə 1953-cü ildə həkim Anthony Kaplan tərəfindən təsvir edilmişdir. Kaplan, kömür mədənçilərində silikoz və revmatoid artritin birgə görülməsini müşahidə etmiş və bu vəziyyəti "silikoz-poliartrit sindromu" adlandırmışdır. Sindromun adı, onu ilk dəfə təsvir edən həkim Anthony Kaplanın şərəfinə verilmişdir. Simptomlar 1. Ağciyər simptomları: Nəfəs darlığı Öskürək Ağciyərlərdə nodulların formalaşması 2. Oynaqlarda simptomlar: Oynaqlarda ağrı və şişlik Hərəkət məhdudiyyəti Səhər tutulmaları 3. Digər əlamətlər: Yorğunluq Qızdırma Diaqnostika 1. Fiziki müayinə: Ağciyər və oynaqların vəziyyətinin qiymətləndirilməsi. 2. Rentgen şəkilləri: Ağciyərlərdə nodulların və oynaqlarda dəyişikliklərin müəyyən edilməsi. 3. Qan testləri: Revmatoid faktor (RF) və anti-CCP antikorlarının səviyyəsinin yoxlanılması. 4. Ağciyər funksiya testləri: Nəfəs qabiliyyətinin qiymətləndirilməsi. 5. KT skan: Ağciyərlərdəki nodulların daha ətraflı qiymətləndirilməsi. Müalicə 1. Dərman müalicəsi: Revmatoid artritin idarə edilməsi üçün immunomodulyator dərmanlar (məsələn, metotreksat). Ağrı və iltihabın azaldılması üçün qeyri-steroid antiinflamatuar dərmanlar (NSAID). 2. Fizioterapiya: Oynaqların hərəkət qabiliyyətinin yaxşılaşdırılması üçün tətbiq edilir. 3. Toza məruz qalmanın azaldılması: Xəstənin tozlu mühitdən uzaqlaşdırılması və ya qoruyucu vasitələrdən istifadə edilməsi. 4. Pulmonoloji dəstək: Ağciyər funksiyalarının yaxşılaşdırılması üçün müalicə və təlimlər. Maraqlı faktlar və araşdırmalar 1. Peşə xəstəlikləri ilə autoimmun xəstəliklərin birgə görülməsinin nadir nümunələrindən biridir. 2. Son illərdə toza məruz qalmanın azaldılması və qoruyucu tədbirlərin tətbiqi ilə bu sindromun yayılması azalmışdır. 3. Ağciyər və revmatoloji xəstəliklərin birgə idarə edilməsi üçün multidissiplinar yanaşma tələb edir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Caplan%27s_syndrome
https://radiopaedia.org/articles/caplan-syndrome
https://medlineplus.gov/ency/article/000137.htm
https://patient.info/doctor/caplan%27s-syndrome.htm
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0953620510000373
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29763061/
https://taylorandfrancis.com/knowledge/Medicine_and_healthcare/Pulmonary_medicine/Caplan%27s_syndrome/
https://gpnotebook.com/pages/respiratory-and-chest-medicine/caplans-syndrome
https://thorax.bmj.com/content/16/4/372
https://www.eurorad.org/case/18574
https://www.medicoverhospitals.in/diseases/caplans-syndrome/
https://www.medicoverhospitals.in/tr/diseases/caplan-syndrome/
Tarix : 14 yanvar 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
