Jonas Lie (6 noyabr 1833 – 5 iyul 1908) - Norveç roman yazarı və dramaturqu. Ümumi məlumat O, “Den Fremsynte” (Kəşfiyyatçı, 1870) və “Familien på Gilje” (Giljedəki Ailə, 1883) kimi əsərləri ilə tanınır. Lie Norveç ədəbiyyatında realist üslubun öncüllərindən biridir və “Dörd Böyük” (De Fire Store) – Henrik İbsen, Bjørnstjerne Bjørnson və Alexander Kielland ilə birlikdə 19-cu əsr Norveç ədəbiyyatının əsas simalarından sayılır. Onun yaradıcılığı Norveçin şimal bölgələrinin həyatını və ailə münasibətlərini təsvir edir. Həyatı Jonas Lie 1833-cü il noyabrın 6-da Norveçin şimalında, Tromsø şəhərində anadan olmuşdur. Atası Mons Lie məhkəmə hakimi, anası Johanna Margrethe Strøm isə varlı bir ailədən idi. Beş uşaqlı ailədə böyüyən Lie uşaqlığını Høyland və Tromsø kimi şimal şəhərlərində keçirmişdir. “Bergen Katedralskole”da orta təhsil almış və 1851-ci ildə “Oslo Universiteti”nə daxil olaraq hüquq təhsili almışdır. 1857-ci ildə hüquqşünaslıq dərəcəsi qazanmış və Kongsvinger şəhərində vəkil kimi çalışmışdır. 1860-cı illərdə maliyyə çətinlikləri ilə üzləşmiş və ailə biznesini idarə etmək üçün Osloya köçmüşdür. 1870-ci ildən etibarən tam ştatlı yazıçı olmuş və həyatının son illərini Paris və Almaniyada keçirmişdir. Lie 1908-ci il iyulun 5-də Norveçin Stavanger şəhərində vəfat etmişdir. Yaradıcılığı Lie ədəbiyyata “Den Fremsynte” (1870) romanı ilə başlamışdır; bu əsər şimal Norveçin balıqçı həyatını və xurafatlarını təsvir edir və onun ilk böyük uğuru olmuşdur. “Tremasteren Fremtiden” (Üçdöyənli Gələcək, 1872) dəniz həyatını romantik üslubda işıqlandırır. “Familien på Gilje” (1883) isə orta sinif ailənin sosial və emosional mübarizəsini realizmlə təsvir edir. Lie-nin əsərləri tez-tez Norveçin şimal landşaftlarından və xalqının sadə həyatından ilhamlanır. “Trold” (Troll, 1891-1892) kimi sonrakı əsərlərində mifik elementlərə yer vermişdir. Onun üslubu realist, lakin lirikdir; o, Guy de Maupassant və Ivan Turgenev ilə müqayisə edilir. Əsərləri Jonas Lie romanlar və qısa hekayələr yazmışdır. Onun ən tanınmış əsərlərindən bəziləri bunlardır: “Den Fremsynte” – “Kəşfiyyatçı” (1870) – debüt romanı. “Tremasteren Fremtiden” – “Üçdöyənli Gələcək” (1872) – roman. “Lodsen og hans Hustru” – “Pilot və Onun Arvad” (1874) – roman. “Familien på Gilje” – “Giljedəki Ailə” (1883) – roman. “En Malstrøm” – “Bir Girdab” (1884) – roman. “Trold” – “Troll” (1891-1892) – roman seriyası. “Niobe” – “Niobe” (1893) – roman. Mükafatlar və tanınma Lie rəsmi ədəbi mükafatlar qazanmasa da, dövrünün ən hörmətli yazarlarından biri kimi tanınmışdır: 1893-cü ildə Norveç hökuməti tərəfindən ömürlük yazıçı maaşı ilə təltif olunmuşdur. Əsərləri ingilis, fransız və alman dillərinə tərcümə olunmuşdur. “Den Fremsynte” və “Familien på Gilje” Norveç ədəbiyyatında klassiklərə çevrilmişdir. Ölümündən sonra “Oslo Universiteti” tərəfindən onun adına ədəbi tədqiqatlar aparılmış və Tromsø şəhərində xatirə lövhəsi qoyulmuşdur. Şəxsi həyatı Lie 1860-cı ildə Thomasine Henriette Lie (1833–1907) ilə evlənmişdir; Thomasine onun əmisi qızı idi. Cütlüyün üç övladı – iki oğul və bir qız – olmuşdur. Oğlu Mons Lie (1864–1931) yazıçı və diplomat olmuşdur. Lie həyatının böyük hissəsini ailəsi ilə Avropada keçirmiş, xüsusilə Parisdə yaşadığı illərdə Avropa ədəbiyyatından təsirlənmişdir. O, dənizə və şimal Norveç mədəniyyətinə bağlılığını həmişə qorumuşdur. Mirası Jonas Lie Norveç ədəbiyyatında realizmin və şimal bölgələrinin həyatını təsvir edən ən mühüm simalardan biridir. “Dörd Böyük” arasında yer alması onun Norveç ədəbiyyatındakı təsirini göstərir. Əsərləri ailə, təbiət və sosial dəyişiklik mövzularını lirik və realist üslubla birləşdirir. Lie-nin irsi Norveç ədəbiyyatında uzunömürlü olmuşdur.
https://en.wikipedia.org/wiki/Jonas_Lie_(writer)
https://www.goodreads.com/author/show/59158.Jonas_Lie
https://kids.britannica.com/students/article/Jonas-Lie/315114
https://www.britannica.com/biography/Jonas-Lauritz-Idemil-Lie
https://en.wikisource.org/wiki/1911_Encyclop%C3%A6dia_Britannica/Lie,_Jonas_Lauritz_Edemil
https://www.encyclopedia.com/arts/educational-magazines/lie-jonas-1833-1908
http://authorscalendar.info/lie.htm
Tarix : 14 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
