John Scott Haldane (1860–1936) - İngiltərəli fizioloq və bioloq. O, xüsusilə tənəffüs fiziologiyası, qaz mübadiləsi və insan orqanizminin müxtəlif atmosfer şəraitlərinə necə uyğunlaşdığını başa düşmək üçün apardığı tədqiqatlarla tanınır. Haldane həmçinin yüksək hündürlüklərdə yaşayan insanlarla əlaqəli elmi işlər görmüş və tibbi tədqiqatların inkişafına böyük töhfələr vermişdir. Erkən həyatı və təhsili John Scott Haldane 1860-cı ildə Edinburq şəhərində anadan olmuşdur. O, təhsilini Londonda King’s College-də və sonra Edinburqda tamamlamışdır. Haldane çox gənc yaşlarından elmə maraq göstərmiş, xüsusilə tibb və fiziologiya sahələrində özünü inkişaf etdirmişdir. Tibb elmlərinə olan böyük marağı onu fiziologiya sahəsinə yönəltmiş və burada bir çox kəşflər etmişdir. Karyera və elmi töhfələr John Scott Haldane, tənəffüs sistemi və qaz mübadiləsi mövzusunda bir çox mühüm tədqiqatlar aparmışdır. O, xüsusilə oksigen və karbon qazı mübadiləsinin başa düşülməsində mühüm töhfələr vermişdir. Haldane, atmosfer təzyiqi və qazların bədəndə necə təsir göstərdiyini araşdırmış və tibbi sahədəki müxtəlif şəraitləri izah etmək üçün təcrübələr aparmışdır. Qaz mübadiləsi və tənəffüs sistemi Haldane, tənəffüs sisteminin işini və qaz mübadiləsinin əsas prinsiplərini başa düşmək üçün bir çox təcrübələr aparmışdır. O, qan və oksigen arasında necə bir əlaqə olduğunu, həmçinin karbon qazı ilə olan mübadilənin necə tənzimləndiyini açıqlamışdır. Haldane, həmçinin "Haldane effekti"ni kəşf etmişdir ki, bu effekt, karbon qazının hemoqlobindən ayrılmasına və oksigenin ona bağlanmasına təsir edən fiziki və kimyəvi prosesləri izah edir. Yüksək hündürlük və tənəffüs Haldane, yüksək hündürlüklərdə və az oksigenli mühitlərdə insan orqanizminin necə reaksiya verdiyini tədqiq etmişdir. Onun tədqiqatları dağcılıq və yüksək hündürlükdə işləyən şəxslərin tibbi vəziyyətlərini daha yaxşı başa düşməyə kömək etmişdir. O, həmçinin yüksək hündürlükdə oksigen çatışmazlığının orqanizmə təsirlərini araşdırmış və yüksək dağlardakı şəraitlərdə yaşamın necə mümkün olduğunu anlamağa çalışmışdır. Təsir və miras John Scott Haldane, tənəffüs fiziologiyası və tibbi tədqiqatlar sahəsində əvəzsiz töhfələr vermişdir. O, elmi dünyada böyük nüfuz qazanmış və bir çox elmi cəmiyyətlərə üzv olmuşdur. Haldane-in tədqiqatları, müasir tibbin inkişafında mühüm bir yer tutmuşdur. O, həmçinin, elmin sosial və etik aspektlərini də dərinləşdirmiş, bioloji tədqiqatları sosial məsələlərlə əlaqələndirmişdir. John Scott Haldane, qaz mübadiləsi, tənəffüs sistemi və yüksək hündürlükdəki atmosfer şəraitlərinin insan orqanizminə təsiri haqqında apardığı tədqiqatlarla tanınan bir alimdir. Onun kəşfləri, fiziologiya və tibb sahələrindəki çoxsaylı elmi və praktiki tətbiqlərin əsasını qoymuşdur. Haldane-in elmi işləri müasir tibbin təməl prinsiplərini başa düşməkdə və insan bədəninin müxtəlif mühitlərə uyğunlaşmasının araşdırılmasında mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
https://en.wikipedia.org/wiki/John_Scott_Haldane
https://www.britannica.com/biography/John-Scott-Haldane
https://www.imdb.com/name/nm9616895/
https://www.nationalgalleries.org/art-and-artists/42164
https://www.lindahall.org/about/news/scientist-of-the-day/john-scott-haldane/
https://www.dpag.ox.ac.uk/about-us/named-lectures/john-scott-haldane-lecture-series
https://www.amazon.com/Respiration-John-Scott-Haldane/dp/3836414937
Tarix : 27 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
