Johannes Stark (1874–1957) - Alman fiziki və Nobel mükafatı laureatıdır. O, ən çox "Stark effektini" kəşf etməsi ilə tanınır. Stark effekti, atom və molekulların xarici elektrik sahasında necə dəyişdiyini izah edən bir fenomendir və bu, atom spektri ilə bağlı anlayışları genişləndirərək fizikanın inkişafında mühüm rol oynamışdır. Erkən həyatı və təhsili Johannes Stark 1874-cü ildə Almaniyanın Schicken şəhərində anadan olmuşdur. O, gənclik illərindən fizika və riyaziyyata maraq göstərmişdir. 1897-ci ildə Münhen Universitetində fizika üzrə təhsil almağa başlamış və 1901-ci ildə fizika üzrə doktorluq dərəcəsini almışdır. Stark, təhsilini bitirdikdən sonra bir neçə alman universitetində dərs deməyə başlamışdır və burada bir neçə mühüm tədqiqat aparmışdır. O, əvvəlcə müstəqil şəkildə fizika üzrə təcrübələr aparmağa başlamış və tezliklə elmi aləmdə tanınmağa başlamışdır. Stark effekti Johannes Stark, 1913-cü ildə "Stark effekti"ni kəşf etmişdir. Bu fenomen, atomların xarici elektrik sahası altında necə təsirləndiyini göstərir. Atom spektrinin, müəyyən bir elektrik sahası tətbiq edildikdə, parçalanması nəticəsində yeni xəttlər meydana gəlir. Bu, "Zeeman effekti" ilə əlaqəli olsa da, burada elektrik sahası təsirini izah etmək üçün fərqli bir yanaşma mövcuddur. Stark effekti, atomların spektral xəttlərinin iki və ya daha çox komponentə ayrıldığını göstərir. Elektrik sahasının tətbiqi nəticəsində atomların enerji səviyyələrindəki fərqlər dəyişir və bu da spektral xəttlərin müxtəlif istiqamətlərdə əyilməsinə səbəb olur. Bu fenomen, atom fizikasının inkişafında əhəmiyyətli bir addım idi, çünki o zamanlar atomların spektrlərinin xarici sahələrə necə reaksiya verdiyini izah etmək çox çətin idi. Nobel mükafatı Johannes Stark, 1919-cu ildə Nobel Fizika Mükafatına layiq görülmüşdür. Ona mükafat "xarici elektrik sahəsinin atom spektrinə təsiri ilə bağlı apardığı tədqiqatlar"ına görə verilmişdir. Bu kəşf, atomların quruluşunu və onların xarici elektrik sahalarında necə davrandığını başa düşmək üçün mühüm bir addım idi və bu işlər, o dövrün fizika dünyasında böyük rezonans yaratdı. Sonrakı illər və politik aktivlik Stark, Nobel mükafatı qazandıqdan sonra daha da tanınmış və öz tədqiqatlarını genişləndirmişdir. Lakin, II Dünya Müharibəsinin sonlarına yaxın, Starkın siyasi mövqeyi dəyişmişdir. O, alman milliyyətçiliyini və nasist partiyasını dəstəkləməyə başlamışdı, bu da onun elmi karyerasına mənfi təsir etdi. Stark, 1930-cu illərdə, nasistlərin yüksələn təsiri ilə yaxınlaşmağa başladı və bir çox müasir alman fizikləri ilə münasibətlərini gərginləşdirdi. Son illəri və vəfatı Stark, II Dünya Müharibəsindən sonra bir müddət Almaniyada fəaliyyətini davam etdirdi, lakin siyasi mövqeyi səbəbindən elmi dünyada tənqid olundu. O, 1957-ci ildə vəfat etdi. Onun ölümündən sonra, həm elmi, həm də siyasi baxımdan mübahisəli bir fiqur olaraq xatırlanmağa davam etdi. Johannes Stark, fizika sahəsində mühüm töhfələr vermiş bir alimdir. Onun ən böyük kəşfi, xarici elektrik sahalarının atom spektrinə təsirini izah edən Stark effekti olmuşdur. Bu, atom fizikasının daha yaxşı başa düşülməsi üçün təməl bir addım idi. Lakin, onun nasist rejimini dəstəkləməsi və siyasi baxışları, onun elmi irsini mənfi təsirləmişdir. Bugünkü dövrdə, onun kəşfləri hələ də atom fizikası sahəsində əhəmiyyətlidir, amma onun həyatının sonrakı dövrləri və siyasi fəaliyyətləri də unudulmamalıdır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Johannes_Stark
https://www.nobelprize.org/prizes/physics/1919/stark/facts/
https://www.britannica.com/biography/Johannes-Stark
https://www.uni-goettingen.de/en/johannes+stark%2C+physics+%281874+to+1957%29/62611.html
https://einstein-website.de/en/stark-johannes/
https://www.physik.uni-wuerzburg.de/en/about-us/history-of-the-faculty/nobel-prize-winners/johannes-stark-1919/
https://pubs.aip.org/physicstoday/article/10/9/47/957757/Johannes-Stark
Tarix : 26 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
