Johannes Nicolaus Brønsted (1879–1947) - Danimarkalı kimyaçı və elm adamı. O, xüsusilə asit-baz kimyası sahəsindəki Brønsted-Lowry nəzəriyyəsi ilə məşhurdur. Brønsted, molekulların proton (H⁺) verən və qəbul edən xüsusiyyətlərini izah etməyə çalışan nəzəriyyə irəli sürmüşdür. Onun bu nəzəriyyəsi, asitlər və bazaların daha əvvəlki Arrhenius nəzəriyyəsi ilə müqayisədə daha geniş bir perspektiv təqdim edərək, kimyanın bu sahəsində əhəmiyyətli bir inkişaf gətirmişdir. Təhsil və həyat Johannes Brønsted, 1879-cu ildə Kopenhagendə anadan olmuşdur. O, 1901-ci ildə Kopenhagen Universiteti-ni bitirmiş və kimya üzrə doktorluq dissertasiyasını təqdim etmişdir. Brønsted-in elmi karyerası boyunca, o, Kimya İnstitutunda müxtəlif vəzifələrdə çalışmış və əhəmiyyətli elmi işlərə imza atmışdır. Onun kimyaya olan marağı, xüsusilə asitlər, bazalar və onların reaksiyaları üzərindəki tədqiqatlarına əsaslanır. Bronsted-Lowry Asit-Baz nəzəriyyəsi Johannes Brønsted, 1923-cü ildə Lowry ilə birgə inkişaf etdirdiyi Brønsted-Lowry nəzəriyyəsi ilə kimya elminə böyük töhfələr vermişdir. Bu nəzəriyyə, asitlər və bazaların proton (H⁺) verməsi və qəbul etməsi əsasında təyin olunmasına əsaslanır. Bronsted-Lowry nəzəriyyəsi belə tərif edir: Asitlər, proton verən maddələrdir. Bazalar, proton qəbul edən maddələrdir. Bu nəzəriyyə, Arrhenius nəzəriyyəsindən daha genişdir, çünki o, suda həll olmuş ionları nəzərə almadığı halda, bütün proton mübadiləsi reaksiyalarını daxil edir. Məsələn, bir çox qazlar və qeyri-suda həll olan maddələr, Bronsted-Lowry nəzəriyyəsi ilə izah edilə bilər, çünki bu nəzəriyyə yalnız su ilə məhdudlaşmır. Asit-baza reaksiyalarının təsviri Bronstedin asit-baz reaksiyalarını başa düşməsi, kimya elminə yeni bir yanaşma gətirmişdir. O, reaksiyaların aşağıdakı şəkildə baş verdiyini göstərdi: Bir maddə protonu (H⁺) verirsə, o maddə asit olaraq qəbul edilir. Protonu qəbul edən maddə isə baza adlandırılır. Bronsted-Lowry nəzəriyyəsinə görə, asitlər və bazalar yalnız su mühitində deyil, digər mühitlərdə də aktiv ola bilərlər. Bu nəzəriyyə, asit-baz reaksiyalarını daha çevik və geniş bir çərçivədə təhlil etməyə imkan verir. Kimyada tətbiqləri Bronsted-Lowry nəzəriyyəsi, bir çox kimyəvi reaksiyanın başa düşülməsini asanlaşdırmışdır. Məsələn, zəif asitlər və zəif bazalar ilə əlaqədar reaksiyalar, asidik və bazik xüsusiyyətlərin müxtəlif mühitlərdə dəyişməsi ilə əlaqədar olan çoxsaylı nümunələr bu nəzəriyyə vasitəsilə izah olunur. Bronsted nəzəriyyəsinin tətbiqi nəticəsində, bütün proton mübadiləsi reaksiyaları - o cümlədən duzların və suda həll olan maddələrin reaksiyaları - daha aydın başa düşülmüşdür. Tədqiqatları və elmi irsi Bronsted, kimyanın yalnız nəzəri sahəsi ilə maraqlanmaqla qalmamış, həm də bir çox praktiki məsələlərdə əsaslı araşdırmalar aparmışdır. O, xüsusilə asit-baz reaksiyalarının mexanizmi ilə bağlı çoxsaylı eksperimentlər aparmış və bu reaksiyaların kimyəvi təbiətini təhlil etmişdir. Brønsted-in nəzəriyyəsi, kimya tədrisi və tədqiqatlarında geniş şəkildə qəbul olunmuş və istifadə edilməyə başlanmışdır. Sonrakı dövr və mirası Johannes Bronsted, 1947-ci ildə vəfat etmişdir, amma onun elmi irsi müasir kimya elminə çox böyük təsir göstərmişdir. Bronsted-Lowry nəzəriyyəsi, kimyanın əsas prinsipialarından biri olaraq qalır və hələ də kimya laboratoriyalarında və tədris proqramlarında geniş istifadə olunur.
https://en.wikipedia.org/wiki/Johannes_Nicolaus_Br%C3%B8nsted
https://www.britannica.com/biography/Johannes-Nicolaus-Bronsted
https://www.euchems.eu/communication/publications/100-distinguished-european-chemists/20th-century/bronsted-johannes-nicolaus/
https://www.chemistryexplained.com/Bo-Ce/Br-nsted-Johannes-Nicolaus.html
https://dbpedia.org/page/Johannes_Nicolaus_Br%C3%B8nsted
https://www.wikidata.org/wiki/Q180142
https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110803095529541
Tarix : 27 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
