Jens Esmark (1762–1839) - Norveçli alpinist, geoloq və buzlaq tədqiqatçısı. O, Skandinaviya dağlarını tədqiq edən və Norveçin ən yüksək zirvələrindən birinə qalxan ilk insanlar arasında yer almışdır. Esmark həm də buzlaq dövrü nəzəriyyəsinin inkişafında mühüm rol oynamış və geologiya elminə böyük töhfələr vermişdir. Erkən həyatı və alpinistlik karyerasının başlanğıcı Jens Esmark 1762-ci ildə Danimarka-Norveç krallığında anadan olmuşdur. Gənc yaşlarında təbiətə və dağlara böyük maraq göstərmişdir. O, Norveç Kral Hərbi Dəniz Akademiyasında təhsil almış və burada geologiya və təbii elmlərlə məşğul olmağa başlamışdır. Onun dağçılığa marağı yalnız idman məqsədi daşımırdı, o, həm də dağların formalaşmasını və buzlaq proseslərini anlamaq üçün alpinistliyə başlamışdır. Alpinistlik uğurları Jens Esmark Norveçin ən yüksək zirvələrindən biri olan Snohetta (2,286 m) zirvəsinə qalxan ilk şəxs olaraq tarixə düşmüşdür. Əsas uğurları: Snøhetta zirvəsi (1798) – O, Norveçin ən yüksək zirvələrindən biri olan Snøhetta-ya ilk uğurlu ekspedisiyanı həyata keçirmişdir. Bu, Skandinaviya dağçılığının erkən mərhələlərində böyük bir nailiyyət sayılır. Norveç dağlarının tədqiqi – O, Skandinaviya dağlarında müxtəlif ekspedisiyalar təşkil edərək, buzlaqların və dağların tərkibi haqqında elmi tədqiqatlar aparmışdır. Buzlaq nəzəriyyəsinin inkişafı – Jens Esmark ilk dəfə olaraq buzlaqların dağların formalaşmasında əsas rol oynadığını iddia edən alimlərdən biri olmuşdur. Bu nəzəriyyə sonradan geologiyanın əsas prinsiplərindən biri kimi qəbul olunmuşdur. Geologiyaya töhfələri və buzlaq nəzəriyyəsi Jens Esmark təkcə alpinist deyil, həm də məşhur geoloq idi. O, buzlaqların dağların yaranmasında və torpağın formalaşmasında mühüm rol oynadığını ilk anlayan alimlərdən biri idi. Buzlaq dövrü nəzəriyyəsi üzərində apardığı araşdırmalar, sonradan geologiyada böyük bir yenilik yaratmışdır. Buzlaq nəzəriyyəsi və geoloji araşdırmaları O, buzlaq eroziyasının Skandinaviya dağlarının formalaşmasına təsir etdiyini müəyyən etmişdir. İlk dəfə olaraq buzlaq dövrü nəzəriyyəsini irəli sürmüş, bu nəzəriyyə daha sonra 19-cu əsrin sonlarında geniş qəbul olunmuşdur. Norveçin mineral ehtiyatları ilə bağlı araşdırmalar aparmış və bu sahədə bir çox kəşflərə imza atmışdır. İrsi və xatirəsi Jens Esmark Norveçin ən mühüm dağçılarından və geoloqlarından biri hesab olunur. Onun apardığı tədqiqatlar və dağçılıq ekspedisiyaları, yalnız Norveç üçün deyil, bütün dünya alpinistləri və geoloqları üçün mühüm elmi və tarixi əhəmiyyət daşıyır. O, həmçinin Norveç Universitetində geologiya üzrə professor olmuş və gələcək geoloqların və alpinistlərin yetişdirilməsinə töhfə vermişdir. Onun adı ilə bağlı Esmark buzlağı kimi coğrafi yerlər adlandırılmışdır və bu, onun buzlaq tədqiqatlarına verdiyi böyük töhfənin sübutudur.

İstinadlar

https://www.researchgate.net/publication/318198504_Jens_Esmark's_mountain_glacier_traverse_1823_-_the_key_to_his_discovery_of_Ice_Ages

https://www.researchgate.net/publication/287487615_Jens_Esmark_Vassryggen_and_early_glacial_theory_in_Britain

https://www.chemeurope.com/en/encyclopedia/Jens_Esmark.html

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0277379123003074

https://pubs.geoscienceworld.org/hess/earth-sciences-history/article/27/1/12/614182/ESMARK-S-END-MORAINE-AND-THE-GLACIAL-THEORY-FROM-A

http://historyofgeology.fieldofscience.com/2010/12/discovery-of-ruins-of-ice.html

http://shipseducation.net/glaciers/Esmark.htm

Tarix : 25 fevral 2025

Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.