Jan Baptist van Helmont (1579–1644) - Belçikalı həkim, kimyaçı və filosof. O, müasir kimyanın inkişafında mühüm rol oynayan ilk alimlərdən biri kimi tanınır. Van Helmont, xüsusən "qazların" və ya havanın kimyəvi xüsusiyyətlərini araşdıran ilk elm adamlarından biri olaraq tarixə düşüb. Onun təcrübələri və nəzəriyyələri, kimya və fizika sahələrindəki gələcək tədqiqatların əsasını qoymuşdur. Erkən həyatı və təhsili Van Helmont 1579-cu ildə Belçikanın Brüssel şəhərində anadan olmuşdur. O, təhsilini Leuven Universitetində davam etdirmiş və burada həkimlik üzrə dərəcə almışdır. Lakin van Helmont, həkimlik təhsili aldığı halda, daha çox kimya və fizika sahələrində təcrübələr aparmaqla məşğul oldu. Həyatını təcrübə və müşahidələrə həsr edən van Helmont, kimya və təbiət fəlsəfəsi üzrə elmi araşdırmalar apararaq elmdəki mövcud anlayışları dəyişdirməyə başladı. Karyera və elmi töhfələr Jan Baptist van Helmont, kimyanın bir çox sahəsində mühüm tədqiqatlar aparmışdır. O, ilk növbədə qazlar və havanın tərkibi barədə olan nəzəriyyələri ilə tanınır. 1640-cı ildə nəşr olunan "Ortus medicinae" adlı əsərində van Helmont, havanın (qazların) kimyəvi xüsusiyyətlərini və onların canlı orqanizmlər üzərindəki təsirlərini araşdırmışdır. Van Helmont, xüsusilə karbon qazı (CO₂) və onun xüsusiyyətləri barədə ətraflı məlumatlar təqdim etmişdir. O, karbon qazının bir çox kimyəvi reaksiyalar üçün vacib olduğunu göstərmiş və bununla da müasir kimyanın təməlini qoymuşdur. Van Helmont, həmçinin "ağacın böyüməsi" ilə bağlı məşhur bir təcrübə aparmışdır. O, bir ağacı torpağa əkib, yalnız su ilə bəsləyərək illər ərzində ağacın böyüməsini müşahidə etdi. Nəticədə, ağacın kütləsinin artmasının əsas səbəbinin torpaq deyil, su olduğunu göstərmiş və bu təcrübə bitkilərin böyüməsini izah etmək üçün müasir elmdə mühüm bir addım sayılmışdır. Təsiri və mirası Van Helmontun işləri, kimyanın bir elmi sahə olaraq formalaşmasına və inkişafına böyük təsir göstərmişdir. Onun qazların kimyəvi xüsusiyyətləri barədəki tədqiqatları və suyun bitkilərin böyüməsindəki rolunu anlamaq üçün apardığı eksperimentlər, müasir kimya, biologiya və fizikanın inkişafına əhəmiyyətli təkan vermişdir. Həmçinin van Helmont, həyatın başlanğıcı, maddənin təbiəti və fiziki dünyaya dair yeni fikirlər irəli sürərək təbiət fəlsəfəsi sahəsindəki ənənələri də dəyişdirmişdir. O, maddələrin dəyişməsinin kimyəvi reaksiyalarla əlaqəli olduğunu vurğulamış və bu yanaşma, daha sonra kimyaçıların təbiətin qanunlarını anlamağa istiqamətlənmişdir. Jan Baptist van Helmont, kimya və təbiət fəlsəfəsi sahələrində etdiyi töhfələrlə müasir elmin inkişafında mühüm bir şəxsiyyət olmuşdur. O, qazlar və kimyəvi reaksiyalar barədəki tədqiqatları ilə kimyanın təməlini qoymuş, ağacların böyüməsi ilə bağlı apardığı təcrübələrlə biologiyanın inkişafına da təsir göstərmişdir. Onun işləri, elm dünyasında yeni anlayışların yaranmasına səbəb olmuş və bir çox sahələrin irəliləməsinə təkan vermişdir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Jan_Baptist_van_Helmont
https://www.britannica.com/biography/Jan-Baptista-van-Helmont
https://www.lindahall.org/about/news/scientist-of-the-day/joan-baptista-van-helmont/
https://www.britannica.com/summary/Jan-Baptista-van-Helmont
https://artsandculture.google.com/entity/jan-baptist-van-helmont/m01x9sk?hl=en
http://emlo-portal.bodleian.ox.ac.uk/collections/?catalogue=jan-baptist-van-helmont
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK513408/
Tarix : 27 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
