James Jeans (1877–1946) - İngilis astrofizik və nəzəri fizik. O, xüsusilə astrofizika və kosmologiya sahələrindəki işləri ilə tanınır. Jeans, həmçinin statistik mexanika və yüksək enerji fizikasında əhəmiyyətli töhfələr vermişdir. Onun məşhur əsərləri və nəzəriyyələri, xüsusən də kosmosun başlanğıcı, qaranlıq maddə, və qara dəliklər barədəki anlayışları inkişaf etdirmişdir. O, Big Bang nəzəriyyəsi və planetlərin yaranması haqqında apardığı işlərlə məşhur olub. Həyatı və təhsili James Jeans, 1877-ci ildə Liverpul, İngiltərə-də doğulmuşdur. O, London Universitetində fizika üzrə təhsil almış və elmi tədqiqatlara başlamadan əvvəl bir müddət İngiltərədə müxtəlif elmi laboratoriyalarda çalışmışdır. Jeans, sonradan Cambridge Universiteti-ndə fəlsəfə və fizika sahələrində dərslər vermişdir. Ən yadda qalan töhfələr Planetlərin yaranma nəzəriyyəsi və yüksək enerji astrofizikası Jeans, planetlərin və ulduzların necə yaranmasını izah edən Jeans modeli ilə məşhur olmuşdur. O, planetlərin formalaşmasının və gələcək ulduz sistemlərinin yaranmasının müvafiq gövdə qarşılıqlı təsir və təsadüfi proseslərə əsaslandığını təklif etdi. Bu nəzəriyyə, planetlərin və ulduzların necə formalaşdığını başa düşmək üçün əsas bir model oldu. Jeans parametri və ulduzların təbəqələşməsi Jeans, həmçinin Jeans parametri adlı nəzəriyyəni inkişaf etdirdi, bu da ulduzların və qalaktikaların yaranmasının səbəblərini açıqlamaq üçün istifadə edilir. O, bu parametrin ulduzların qaranlıq maddə ilə qarşılıqlı təsirinin və ulduz sistemlərinin hansı şəraitdə çökməyə başladığını müəyyənləşdirdiyini göstərdi. Kosmologiya və genişlənən universin yaradılması Jeans, kosmosun genişlənməsi və Big Bang nəzəriyyəsi barədəki fikir və ideyaları irəli sürən ilk alimlərdən biri oldu. O, kozmik şişmə nəzəriyyəsini təklif edərək, universin genişlənməsini riyazi cəhətdən izah etməyə çalışmışdır. Jeans, həmçinin kosmosun başlanğıcı və yaranışı haqqında apardığı tədqiqatlar nəticəsində maddi kainatın başlanğıcının necə olduğunu anlamağa yönəlmiş nəzəriyyələr inkişaf etdirmişdir. Yüksək enerji astrofizikası və qara dəliklər Jeans, həmçinin qara dəliklər və yüksək enerji astrofizikasına dair nəzəri işlər apardı. O, qaranlıq maddənin varlığına işarə edərək, onu izah etməyə çalışdı. Onun qara dəliklərin təbiəti ilə bağlı apardığı işlər, bu fenomeni başa düşməyə doğru əhəmiyyətli addımlar atılmasına səbəb oldu. Statistik mexanika və entropiya Jeans, statistik mexanika və entropiya ilə bağlı çoxsaylı tədqiqatlar apardı. O, maddi və enerjili sistemlərin davranışını təhlil edərək, enerji yayılmasını və termal tənzimlənməni izah edən nəzəriyyələr təklif etdi. Astronomik məqalələr və populyar elm James Jeans həmçinin astronomik kəşflər və populyar elm sahəsində də tanınmışdır. O, astronomiya haqqında geniş oxucu kütləsi üçün yazdığı əsərləri ilə çox populyar oldu. O, çoxsaylı elmi məqalələr və kitablar yazdı, bunlardan ən tanınmışlarından biri "The Mysterious Universe" adlı əsəridir. Bu əsərdə o, kainatın sirrləri və astronomiya barədəki anlayışları geniş şəkildə təqdim etmişdir. Həyat və tanınma Jeans, karyerası boyunca bir çox beynəlxalq mükafata layiq görülmüş və elm dünyasında böyük nüfuz qazandı. O, həmçinin İngiltərədəki və dünyadakı müxtəlif elm təşkilatlarının üzvü olmuşdur. Onun əsərləri, astrophizika, kosmologiya və planetlərarası əlaqələr sahəsində geniş tətbiq tapmışdır. O, Royal Society-nin üzvü olub və Sir William Herschel Medalını almışdır.
https://en.wikipedia.org/wiki/James_Jeans
https://www.britannica.com/biography/James-Jeans
https://en.wikiquote.org/wiki/James_Jeans
https://sirjamesjeans.com/
https://www.lindahall.org/about/news/scientist-of-the-day/james-hopwood-jeans/
https://www.lindahall.org/about/news/scientist-of-the-day/james-hopwood-jeans/
https://www.nature.com/articles/143016b0
Tarix : 24 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
