I. A. Richards (1893–1979) - İngilis tənqidçisi, fəlsəfəsi və ədəbiyyat nəzəriyyəçisidir. O, ədəbi nəzəriyyə, ritorika və tənqidi düşüncə sahələrindəki töhfələri ilə tanınır. Richards, həmçinin kognitiv və affektiv reaksiyaların ədəbiyyat və dil vasitəsilə necə formalaşdığını araşdırmış və qəbuledici və eyni zamanda estetik təhlil yanaşmalarını təklif etmişdir. Həyatı və təhsili I. A. Richards, 1893-cü ildə İngiltərənin Sidmouth şəhərində anadan olub. O, Kembric Universitetində təhsil almış və burada fəlsəfə, ədəbiyyat və dilçilik sahələrindəki biliklərini inkişaf etdirib. Kembricdəki təhsilinə əlavə olaraq, Richards həmçinin Harvard Universiteti və London Universiteti kimi müəssisələrdə də dərs keçmişdir. Richardsın fəlsəfi təhsili və ədəbi təhlili William Wordsworth və Samuel Taylor Coleridge kimi romantik şairlərə dair araşdırmalarla başlamışdır. Bu müddət ərzində o, analitik düşüncə və estetik təhlil metodlarını daha da inkişaf etdirərək, geniş miqyasda kognitiv və əqli yanaşmalara da yiyələnmişdir. Əsərləri və təsirləri I. A. Richardsın fəlsəfi və ədəbi nəzəriyyəyə etdiyi töhfələr, xüsusən dil, ritorika, ədəbi tənqid və mədəni nəzəriyyə sahələrində olmuşdur. O, həmçinin ədəbiyyat və dilin insan təcrübəsinə necə təsir etdiyini vurğulamış və dilin yalnız nəql etmə deyil, həm də emosional və kognitiv təsir vasitəsi olduğunu irəli sürmüşdür. "The Principles of Literary Criticism" (1924) I. A. Richardsın ən məşhur əsərlərindən biri "The Principles of Literary Criticism" (1924) adlı kitabıdır. Bu əsərində o, ədəbiyyat tənqidinin prinsiplərini və metodlarını təhlil etmişdir. Richards, burada kognitiv və emosional reaksiyaların ədəbiyyatın əsas komponentləri olduğunu müdafiə etmiş və ədəbiyyatın yalnız fikirləri deyil, həm də hissləri və duyğuları necə formalaşdırdığını izah etmişdir. O, bu yanaşmaları ilə ədəbi tənqidi daha elmi və metodik bir sahəyə çevirmişdir. "Practical Criticism" (1929) Bir digər mühüm əsəri "Practical Criticism" (1929) adlı kitabıdır. Bu əsərdə Richards, ədəbiyyatın təhlili üçün praktiki yanaşmalar təqdim etmişdir. Kitabda o, şagirdlər və tənqidçilər üçün ədəbiyyat əsərlərini özlüyündə və müəllifin niyyətlərini anlamağa çalışmadan necə analiz etmək lazım olduğunu izah edir. O, burada daha çox təhlilçi yanaşmalarına, rəy bildirməyə və əsərləri obyektiv şəkildə dəyərləndirməyə diqqət yetirmişdir. "Science and Poetry" (1926) "Science and Poetry" (1926) əsərində Richards, elm və poeziya arasında əlaqələri araşdırmışdır. O, poeziyanın emosional və mənəvi təsirini elmə uyğun şəkildə təhlil etməyə çalışmışdır. Richards, elmin rational və analitik təbiətini poeziyanın isə daha çox subyektiv və duyğusal yönünü təhlil edərək, hər iki sahənin müxtəlif məqsədlər üçün necə istifadə oluna biləcəyini araşdırmışdır. "The Meaning of Meaning" (1923) Richards və C. K. Ogdenin birgə yazdıqları "The Meaning of Meaning" (1923) əsəri, dil və mənanın tədqiqində mühüm bir addım olmuşdur. Bu əsərdə Richards və Ogden, semiotik və mənanın yaranması barədə nəzəriyyələrini irəli sürmüşlər. Onlar, dilin yalnız sözlərdən və simvollardan ibarət olmadığını, eyni zamanda mədəni, emosional və kognitiv təcrübələri də əhatə etdiyini müdafiə edirlər. Fəlsəfi və tənqidi yanaşmalar I. A. Richards, estetik və kognitiv təhlil yanaşmalarını birləşdirərək, ədəbiyyat və dilin daha geniş bir psixoloji və cəmiyyətə təsir edən aspektlərini təhlil etmişdir. Onun fikrincə, dil yalnız informasiyanı ötürməkdən çox, həm də insanların duyğularını və zəkasını formalaşdıran bir vasitədir. Bu yanaşma onun tənqid metodlarını daha geniş bir psixoloji, sosioloji və emosional təhlil istiqamətinə yönəltmişdir. Ölümü və mirası I. A. Richards, 1979-cu ildə vəfat etmişdir. Onun irsi, ədəbi tənqid və rational fəlsəfə sahələrində mühüm bir yer tutmağa davam edir. Richards, ədəbiyyat tənqidini yalnız nəzəri bir sahə deyil, həm də daha elmi, təcrübəyə dayalı bir yanaşma halına gətirmişdir.
https://en.wikipedia.org/wiki/I._A._Richards
https://www.britannica.com/biography/I-A-Richards
https://tr.wikipedia.org/wiki/I._A._Richards
https://www.poetryfoundation.org/poets/i-a-richards
https://kids.britannica.com/students/article/IA-Richards/334538
https://www.oxfordbibliographies.com/abstract/document/obo-9780190221911/obo-9780190221911-0083.xml
https://www.nytimes.com/1979/09/08/archives/i-a-richards-author-teacher-and-literary-critic-is-dead-at-86-he.html
Tarix : 13 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
