Hypoxis - Hypoxidaceae ailəsinə aid çiçəkli bitkilər cinsi. Bu cins "demək olar ki, kosmopolit" yayılmaya malikdir və Afrika, Amerika, Asiya və Avstraliyada rast gəlinir. Avropada isə yerli növləri yoxdur. Əksər növlər Cənub Yarımkürəsində, xüsusilə Cənubi Afrikada yayılmışdır. Cinsin ümumi adlarına ulduz otu, ulduz zanbağı, sarı ulduzlar, Afrika kartofu və ulduzlar daxildir. Bu cins, Hypoxidaceae ailəsinin ən böyük cinsidir və əsas dəyişkənlik mərkəzi Cənubi Afrikada yerləşir. Burada bitki açıq və təxrib olunmamış çəmənliklərdə bitir. Hypoxis adı, Linnaeus tərəfindən 1759-cu ildə Paul Reneaulme-in 1611-ci ildə Gagea cinsinə aid bir növ üçün yaratdığı addan götürülmüşdür. Bu ad "bir az turş" mənasını verir və həmin bitkinin yarpaqlarının dadına istinad edir. Təsvir Bu bitkilər çoxillik otlardır, korma və ya rizomlara malikdir. Bəzilərinin yumruları olur. Yerüstü hissəsi nizəşəkilli, xətti və ya saçabənzər yarpaqların qatlı qrupundan ibarətdir, bəzən əsasda birlikdə qın şəklində birləşir. Yarpaqlar ümumiyyətlə az və ya çox tüklüdür. Çiçəklər qısa, saplağa bənzər çiçək saplağı (scape) üzərində süpürgə və ya çətir qrupunda, bəzən isə tək-tək yerləşir. Çiçəyin altı sarı tepalı var və bu tepallar xüsusilə alt tərəfdən tüklü ola bilər. Alt tərəfləri ağ, yaşıl və ya qırmızı rəngli ola bilər. Bəzi çiçəklərdə 4 və ya 8 tepal olur. Meyvəsi bir neçədən çoxsaylı kiçik, yağlı toxumları olan kapsuldur. Bir çox növü müəyyən etmək üçün toxumlar tələb olunur. Əksər növlərin toxumları 2 millimetrdən qısadır, buna görə mikroskopik müayinə tələb olunur. İstifadəsi Hypoxis bitkiləri ənənəvi Afrika təbabətində uzun müddətdir ki, istifadə olunur; H. hemerocallidea və H. colchicifolia ən məşhur növlərdir və dərman və çay hazırlamaq üçün istifadə olunur. Bu cins təkcə ənənəvi təbabətdə deyil, həm də farmasevtik preparatlarda mühüm rol oynayır. Cənubi Afrikanın Border Cave mağarasında tapılan arxeoloji dəlillər göstərir ki, ilk insanlar Hypoxis cinsinin bəzi dadlı növlərinin rizomlarını 170,000 il əvvəl qovuraraq yeyiblər. Hypoxis bitkiləri həm təbabət, həm də qida mənbəyi kimi əhəmiyyət daşıyır. Onların kökləri və yarpaqları müxtəlif xəstəliklərin müalicəsində istifadə olunur və müasir dövrdə də farmasevtika sahəsində geniş tətbiq tapır. Növlər Hypoxis abyssinica Hochst. Hypoxis acuminata Baker Hypoxis angustifolia Lam. Hypoxis argentea Harv. ex Baker Hypoxis arillacea R.J.F.Hend. Hypoxis atlantica Funez, Hassemer & J.P.R.Ferreira Hypoxis aurea Lour. Hypoxis bampsiana Wiland Hypoxis baurii Baker Hypoxis camerooniana Baker Hypoxis canaliculata Baker Hypoxis catamarcensis Brackett Hypoxis cavernicola M.D.Barrett Hypoxis colchicifolia Baker Hypoxis colliculata Sánchez-Ken Hypoxis costata Baker
https://pza.sanbi.org/hypoxis
https://www.sciencedirect.com/topics/agricultural-and-biological-sciences/hypoxis
https://www.pacificbulbsociety.org/pbswiki/index.php/Hypoxis
https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1499-1
https://plantnet.rbgsyd.nsw.gov.au/cgi-bin/NSWfl.pl?page=nswfl&lvl=gn&name=Hypoxis
http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=116263
https://plants.ces.ncsu.edu/plants/hypoxis/
Tarix : 10 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
