Əmir Hüşəng Ebtehac ( 25 fevral 1928 – 10 avqust 2022) - Təxəllüsü ilə H. E. Sayeh (mənası: "Kölgə") kimi də tanınır, 20-ci əsrin İran şairi idi. Onun həyatı və yaradıcılığı İranın siyasi, mədəni və ədəbi dəyişikliklərinin geniş spektrinə şahidlik edir. Ebtehac, müasir Fars şeirinin ən məşhur və təsirli şairlərindən biri kimi tanınır və onun əsərləri İran ədəbiyyatında əvəzolunmaz bir yer tutur. Onun şeirləri klassik Fars ədəbiyyatı ilə müasir üslubun harmoniyasını əks etdirir və tez-tez insan həyatının dərin mənalarını, məhəbbət, təbiət və sosial məsələləri araşdırır. Ebtehacın yaradıcılığı İranın ən çətin siyasi dövrlərində də davam etdi və o, öz əsərlərində cəmiyyətin problemlərini və insan həyatının mürəkkəbliyini ifadə etdi. Ebtehac 10 avqust 2022-ci ildə vəfat etdi, lakin onun şeirləri və ədəbi irsi İran və dünya ədəbiyyatında yaşamağa davam edir. Həyatı Əmir Hüşəng Ebtehac 25 fevral 1928-ci ildə İranın Rəşt şəhərində tanınmış bir Bəhai ailəsində anadan olub. İbtidai təhsilini orada aldıqdan sonra Tehrana köçdü. Onun ilk şeir kitabı, məşhur şair Mehdi Həmidi Şirazinin müqəddiməsi ilə, 19 yaşında ikən nəşr olundu. İkinci Dünya Müharibəsindən sonra İranın açıq dövründə Sayeh müxtəlif ədəbi dairələrə qoşuldu və "Soxan", "Kavian", "Sədəf", "Məsləhət" və digər ədəbi jurnallara töhfə verdi. Dövrün bir çox digər ədəbi şəxsiyyətləri siyasətə və solçu fəaliyyətlərə dərindən qarışsa da, Sayeh öz ictimai və siyasi şüurunu qoruyaraq daha dərin siyasi fəaliyyətdən uzaq durdu. O, 22 il Milli Sement Şirkətində işləyərkən ədəbi fəaliyyətlərini davam etdirdi. Daha sonra İran Milli Radiosu tərəfindən ənənəvi musiqi proqramları olan "Golhaye Taze" və "Golchin Hafte"ni hazırlamaq üçün dəvət olundu. Bu proqramlar vasitəsilə o, İranın klassik musiqisini və şeirini geniş auditoriyaya çatdırmaqla mədəni irsin qorunmasına və inkişafına böyük töhfə verdi. Ebtehacın həyatı və yaradıcılığı İranın ən çətin siyasi və ictimai dövrlərində də davam etdi və o, öz əsərlərində insan həyatının dərin mənalarını, məhəbbət, təbiət və sosial məsələləri araşdırdı. Şeirləri Sayeh ilk şeir toplusunu hələ İranın Gilan ostanında orta məktəb tələbəsi ikən nəşr etdirdi. Lakin onun ümumi əsərlərinin sayı azdır, çünki o, şeirlərinin emalına və dəqiq ifadə üslubuna xüsusi diqqət yetirirdi. 1940-cı illərin siyasi mühitində Sayeh ictimai məsuliyyət daşıyan şeirin tərəfdarı idi. Onun erkən şeirləri məqsədli ədəbiyyata olan marağını açıq şəkildə göstərir. Sayeh həmçinin klassik üslubda lirik şeirlər (qəzəl) toplusu yazmışdır. Bu əsərlərdə o, ənənəvi formaları, xüsusilə lirik qəsidəni, asanlıqla idarə edir və bunları həm müqəddəs, həm də dünyəvi həyat anlarını qeyd etmək üçün istifadə edir. Onun qəzəlləri klassik Fars ədəbiyyatının zəngin irsi ilə müasir dövrün duyğularını uğurla birləşdirir. Ebtehacın şeirləri tez-tez insan həyatının dərin mənalarını, məhəbbət, təbiət və sosial məsələləri araşdırır. Onun yaradıcılığı İran ədəbiyyatında klassik və müasir üslubların harmoniyasını əks etdirir və bu onu 20-ci əsrin ən təsirli şairlərindən birinə çevirir. Şeir kolleksiyaları İlk Mahnılar, 1946 (نخستین نغمهها) Sarab, 1951 (سراب) Qara Məşqlər I, 1953 (سیاه مشق ۱) Gecəyarısı, 1953 (شبگیر) Yer, 1955 (زمین) Ən Uzun Gecədən Səhifələr, 1965 (چند برگ از یلدا) Qara Məşqlər II, 1973 (سیاه مشق ۲) Ən Uzun Gecənin Şəfəqinə Qədər, 1981 (تا صبح شب یلدا) Sərv Qanının Xatirəsi, 1981 (یادگار خون سرو) Qara Məşqlər III, 1985 (سیاه مشق ۳) Qara Məşqlər IV, 1992 (سیاه مشق ۴) Güzgüdə Güzgü, Seçilmiş Şeirlər, 1995 (آینه در آینه) (M.R. Şafie-Kadkani tərəfindən seçilmişdir) Ruhdan Düşmüş, 2006 (تاسیان) (qəzəl olmayan şeirlər) Əmir Hüşəng Ebtehacın şeirləri klassik Fars ədəbiyyatı ilə müasir üslubun harmoniyasını əks etdirir. Onun əsərləri tez-tez insan həyatının dərin mənalarını, məhəbbət, təbiət və sosial məsələləri araşdırır. Bu kolleksiyalar onun yaradıcılığının müxtəlif mərhələlərini və ədəbi inkişafını göstərir.
https://www.wikidata.org/wiki/Q1638933
https://gopersis.com/hushang-ebtehaj/
https://amu.tv/14324/
https://www.tudehpartyiran.org/en/2022/09/01/statement-of-the-tudeh-party-of-iran-farewell-comrade-hushang-ebtehaj-sayeh/
https://artebox.org/arte-pedia/ebtehaj-01/
https://www.last.fm/music/Hushang+Ebtehaj
https://www.tehrantimes.com/news/475515/Hushang-Ebtehaj-poet-of-epic-Sepideh-dies-aged-94
Tarix : 6 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
