Hryhorii Skovoroda (ukraynaca: Григорій Савич Сковорода) - Ukrayna filosofu, şairi, pedaqoqu və mütəfəkkiri olmuşdur. O, müstəqil düşüncələri, stoik həyat tərzi və mənəvi azadlığa vurğusu ilə tanınmışdır. Ukrayna milli fəlsəfi ənənələrinin inkişafında mühüm rol oynamış və bəzən "Ukrayna Socratı" adlandırılmışdır. Həyatı və fəaliyyəti 1722-ci il, 3 dekabrda Ukraynanın Poltava vilayətində anadan olmuşdur. Kiyev-Mogilyan Akademiyasında təhsil almış, lakin oranı tam bitirməmişdir. Bir müddət Rusiyada və Mərkəzi Avropada səyahət etmiş, Qərbi Avropa fəlsəfəsi və ədəbiyyatını öyrənmişdir. Dini musiqi bəstələmiş və müəllim kimi fəaliyyət göstərmişdir. 1769-cu ildən sonra tamamilə zahid həyat tərzi keçirərək, Ukrayna kəndlərində səyahət edib dərs vermişdir. 1794-cü ildə Xarkov vilayətində vəfat etmişdir. Fəlsəfi görüşləri 1. Özünü tanıma və daxili azadlıq Skovoroda insanın xoşbəxtliyinin daxili harmoniyada olduğunu vurğulamışdır. "Özünü tanı" (Gnōthi seauton) prinsipi onun fəlsəfəsində əsas yer tuturdu. İnsan həyatını maddi deyil, mənəvi dəyərlər üzərində qurmalı olduğunu müdafiə edirdi. 2. Simvolizm və alegorik üslub Skovoroda fəlsəfi ideyalarını məcazi və simvolik dildə ifadə edirdi. Onun əsərlərində Bibliya, antik fəlsəfə və xalq müdrikliyi ilə zəngin metaforalar və alleqoriyalar mövcuddur. 3. Xoşbəxtlik və "Təbii İş" konsepsiyası Hər bir insanın öz təbii peşəsinə uyğun yaşaması lazım olduğunu bildirirdi. O, insanın maddi rifahı deyil, mənəvi rahatlığı tapmasının vacibliyini qeyd edirdi. 4. Tanrı və kosmos Skovoroda panteizmə yaxın baxışları ilə Tanrını kainatın daxili mahiyyəti kimi təsvir edirdi. Bibliya və Platon fəlsəfəsindən təsirlənmiş, mistik və etik konsepsiyalar irəli sürmüşdür. Əsərləri və ədəbi irsi "Bağ və ya Xristian Söhbətləri" "Simvolik Filozofiya" "Məsəllər və Dialoqlar" Şeirlər və fəlsəfi traktatlar yazmışdır Onun fikirləri və aforizmləri sonradan Ukrayna milli identikliyinin formalaşmasına güclü təsir göstərmişdir. Mədəni irs və təsiri Skovoroda Ukrayna mədəniyyətində dərin iz qoymuşdur. Onun adını daşıyan universitetlər, küçələr və abidələr mövcuddur. Ukrayna fəlsəfəsinin və maarifçiliyinin əsas simalarından biri hesab edilir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Hryhorii_Skovoroda
https://ui.org.ua/en/postcard/hryhorii-skovoroda-museum-en/
https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B0,_%D0%93%D1%80%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B9_%D0%A1%D0%B0%D0%B2%D0%B2%D0%B8%D1%87
https://uacrisis.org/en/ukraine-in-flames-283
https://blogs.bl.uk/european/2022/12/he-lived-as-he-taught-and-taught-as-he-lived-ukrainian-philosopher-and-poet-hryhorii-skovoroda.html
https://www.encyclopediaofukraine.com/display.asp?linkpath=pages%5CS%5CK%5CSkovorodaHryhorii.htm
https://www.researchgate.net/publication/346421698_The_Life_of_Hryhorii_Skovoroda_Revisited
Tarix : 13 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
