Hermann von Helmholtz (1821–1894) - Alman fizikaçı, mühəndis və filosof və fizika, biologiya, psixologiya və riyaziyyat sahələrindəki çoxsaylı töhfələri ilə tanınır. Helmholtz, elmi düşüncənin inkişafında böyük bir fiqur olmuş və müxtəlif sahələrdə fundamental nəzəriyyələr irəli sürmüşdür. O, həmçinin enerji qorunması qanunu və optika, elektromaqnetizm kimi sahələrdəki işləri ilə məşhurdur. Onun işləri həm fizika, həm də həyat elmləri sahələrində inqilabi dəyişikliklərə səbəb olmuşdur. Həyatı və təhsili Hermann von Helmholtz 1821-ci ildə Almaniyanın Potsdam şəhərində anadan olmuşdur. O, Berlin Universiteti və Königsberg Universiteti kimi prestijli təhsil müəssisələrində təhsil almışdır. Başlanğıcda tibb sahəsində təhsil almış, lakin sonra daha çox fizika və təbiət elmləri üzrə işlərə yönəlmişdir. Helmholtz həm də müstəqil tədqiqatçılar arasında yer almış və akademik təhsilini yalnız nəzəri sahələrlə məhdudlaşdırmamışdır. Ən yadda qalan töhfələr Enerji qorunması qanunu Helmholtz, enerji qorunması qanununun əsaslarını qoymuş və bu ideyanı bir çox fizika sahəsinə tətbiq etmişdir. O, mekaniki enerjinin, termodinamik enerjinin və elektromaqnetik enerjinin qorunmasını təsdiqləyərək, fizikanın təməl qanunlarından birini müəyyənləşdirmişdir. Bu qanun, müasir fizikanın ən vacib prinsiplərindən biri olub, bütün təbiətdə enerjinin itirilməz və dəyişməz olduğunu izah edir. Fizioloji psixologiya və görmə Helmholtz, görmə və gözün fiziyolojisi sahəsindəki tədqiqatları ilə də məşhurdur. O, gözün və vizual sistemin işini fiziki və psixoloji baxımdan izah etmişdir. Helmholtz'un görmə nəzəriyyəsi, o dövrün ən qabaqcıl nəzəriyyəsi olub, optik təhlillərlə insanın gözünün necə işlədiyini başa düşməyə kömək etmişdir. O, həmçinin rənglərin necə göründüyünü izah edən trikotomatik rəng görmə nəzəriyyəsini irəli sürmüşdür. Acoustic tədqiqatları Helmholtz, akustika sahəsində də böyük töhfələr vermişdir. Onun “On the Sensations of Tone” (Ton Hissiyatları Üzərində) adlı əsəri, musiqi və səs elminə böyük təsir etmiş və müasir akustikanın əsaslarını qoymuşdur. O, musiqi alətləri və səsin yayılma xüsusiyyətləri ilə bağlı ətraflı tədqiqatlar aparmış və səsin fiziki təbiətini dəqiqliklə izah etmişdir. Elektromaqnetizm və termodinamika Helmholtz, elektromaqnetizm və termodinamikada mühüm işlər görmüşdür. O, Maxwell'in elektromaqnetizm tənliklərini daha da inkişaf etdirərək, elektrik və maqnetizm arasındakı əlaqələri və enerji ötürülməsi proseslərini başa düşməyə kömək etmişdir. Eyni zamanda, termodinamik qanunları ilə bağlı işlərində də mühüm nəticələr əldə etmişdir. Fizikada metodologiya Helmholtz, elmi tədqiqat metodunun da inkişafında təsirli olmuşdur. O, empirik müşahidələr və nəzəri analizlərin birləşdirilməsi ilə əlaqədar əsas prinsiplər formalaşdırmış, daha sonra bu metodları bir çox elmi sahələrdə tətbiq etmişdir. Helmholtz, tədqiqat metodlarının inkişafına çox mühüm töhfələr vermişdir. Tanınma Helmholtz, həm akademik fəaliyyətinə, həm də praktik tətbiqlərinə görə geniş bir nüfuz qazanmışdır. O, çoxsaylı akademik mükafatlara və yüksək vəzifələrə layiq görülmüşdür. Məsələn, Berlin Universitetində və Heidelberg Universitetində professorluq etmişdir. Onun işləri, çoxsaylı elmi dərsliklərə və araşdırmalara əsas olmuşdur. Hermann von Helmholtz, təbiət elmlərinin inkişafında və elmi metodların irəliləməsində mühüm bir fiqur olmuşdur. Onun töhfələri, enerji qorunması qanunu, görmə, akustika və elektromaqnetizm sahələrində müasir elm və texnologiyanın əsasını qoymuşdur. Helmholtz'un işləri, həm fundamental elmlər, həm də tətbiqi sahələrdə inqilabi dəyişikliklərə səbəb olmuş və onun mirası, bir çox müasir elmi araşdırmaların əsasını təşkil edir.
https://en.wikipedia.org/wiki/Hermann_von_Helmholtz
https://www.britannica.com/biography/Hermann-von-Helmholtz
https://plato.stanford.edu/entries/hermann-helmholtz/
https://www.hzdr.de/db/Cms?pOid=40808&pNid=3254&pLang=en
https://www.aao.org/biographies-detail/hermann-von-helmholtz-md
https://www.helmholtz.de/en/about-us/who-we-are/history/hermann-von-helmholtz/
https://www.jstor.org/stable/10.1525/j.ctt1pnwfn
Tarix : 24 fevral 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
