Heinrich Rickert (1863–1936) - Alman filosofu və Neokantçılıq hərəkatının önəmli nümayəndələrindən biridir. O, xüsusilə qeyri-məntiqi və mədəni elmlər (humanitar elmlər) sahəsindəki fəlsəfi yanaşmaları ilə tanınır. Rickert, Kantın fəlsəfəsini inkişaf etdirərək, subyektivlik, obyektivlik və mədəniyyəti anlamaq kimi mövzularda dərin təhlillər aparmışdır. Həyatı və təhsili Heinrich Rickert 1863-cü ildə Almaniyanın Karlsruhe şəhərində anadan olub. O, Freiburg Universitetində təhsil almış, burada Wilhelm Dilthey və Hermann Lotze kimi filosoflardan təsir almışdır. Rickert, Kantın fəlsəfəsi ilə tanış olduqdan sonra, özünü Neokantçı hərəkatının bir hissəsi olaraq görmüş və mədəni elmlər və falsifikasiya məsələlərinə böyük maraq göstərmişdir. Əsərləri və fəlsəfi yanaşmalar Rickertin fəlsəfi yanaşması, Kantçı anlayışları və idealizmi özündə birləşdirərək, həm humanitar elmlər, həm də ontologiya sahələrində dərin təhlillər aparmışdır. Onun əsərləri həm fəlsəfi metodoloji, həm də elmi təhlil istiqamətində böyük əhəmiyyətə malikdir. "Der philosophische Idealismus" (1899) Rickertin ilk əsərlərindən biri "Der philosophische Idealismus" (Fəlsəfi İdealizm) əsəridir. Bu əsərində o, fəlsəfi idealizmi dərindən təhlil etmiş və idealizm anlayışını daha geniş bir fəlsəfi kontekstdə təqdim etmişdir. Rickert burada, ontoloji və epistemoloji mövzuları birləşdirərək, subyektiv və obyektiv reallıqları necə ayırd etməli olduğumuzu araşdırmışdır. "Die Grenzen der naturwissenschaftlichen Begriffsbildung" (1902) Rickertin "Die Grenzen der naturwissenschaftlichen Begriffsbildung" (Təbiət elmləri anlayışlarının sərhədləri) adlı əsəri, onun mədəni elmlər və təbiət elmləri arasındakı fərqləri izah etdiyi ən mühüm əsərlərindən biridir. O, burada təbiət elmlərinin obyektiv və universal qanunları izah etdiyini, mədəniyyət və sosial elmlərin isə daha çox subyektiv və tarixi xüsusiyyətlərə malik olduğunu müdafiə etmişdir. Rickert, mədəni elmlər üçün daha çox şərh və anlayış prinsiplərinin tətbiq edilməli olduğunu qeyd etmişdir. "System der Philosophie" (1922) Rickertin ən böyük fəlsəfi əsərlərindən biri də "System der Philosophie" (Fəlsəfənin Sistemi) adlı əsəridir. Bu əsərdə o, fəlsəfənin müxtəlif sahələrini birləşdirərək bir sistem halına gətirməyə çalışmışdır. Rickert, fəlsəfəni həm metodoloji, həm də ontoloji baxımından araşdırmış, şüur, gerçəklik, mədəniyyət və dünya görüşü kimi geniş mövzulara toxunmuşdur. Mədəni elmlər və idealizm Rickert, fəlsəfi təhlilini mədəni elmlər və humanitar sahələr üzərində cəmləşdirmişdir. O, mədəni elmlər sahəsində subyektivlik və obyektivlik arasındakı fərqləri vurğulamış, tarix, ədəbiyyat və sosial elmlər sahələrində elmi yanaşmanın metodlarını inkişaf etdirmişdir. Rickertin fikrincə, mədəniyyətin tədqiqi yalnız obyektiv faktlarla deyil, həm də subyektiv şərhlərlə başa düşülə bilər. "Weltanschauung" və "Kulturphilosophie" Rickertin mədəniyyət fəlsəfəsindəki yanaşmaları, "Weltanschauung" (dünya görüşü) və "Kulturphilosophie" (mədəniyyət fəlsəfəsi) məsələlərinə əsaslanır. O, dünya görüşünün hər bir insanın təcrübə və düşüncə sisteminə dayandığını, bunun da müxtəlif mədəniyyətlərə görə dəyişə biləcəyini müdafiə etmişdir. Rickert, mədəniyyət fəlsəfəsində fərdi təcrübə ilə kütləvi təcrübə arasındakı əlaqələri də müzakirə etmişdir. Ölümü və mirası Heinrich Rickert, 1936-cı ildə Tübingen şəhərində vəfat etmişdir. Onun fəlsəfi irsi, Neokantçılıq hərəkatının davam etdirilməsi və mədəni elmlərin fəlsəfi təhlili sahəsində böyük əhəmiyyətə malikdir. Rickertin ideyaları, sosial elmlər və ontoloji təhlillər sahəsində hələ də geniş şəkildə öyrənilir və müzakirə olunur.
https://en.wikipedia.org/wiki/Heinrich_Rickert
https://www.britannica.com/biography/Heinrich-Rickert
https://plato.stanford.edu/entries/heinrich-rickert/
https://jnnielsen.medium.com/heinrich-rickert-and-the-logical-concept-of-the-historical-b0cf5350df9a
https://philpapers.org/rec/RICTLO-3
https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9783111726007-014/html?srsltid=AfmBOoqhFMIFPWK8PqT9wimHzczTM-x0wEDPIqcMLUZCLb2eSSmcv_Ps
https://shs.cairn.info/journal-les-etudes-philosophiques-2010-1-page-25?lang=en
Tarix : 13 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
