Havay şahini ("Buteo solitarius") - "Buteo" cinsinə aid olan və Havay adalarına endemik yırtıcı quş. Ümumi məlumat Hal-hazırda yalnız Böyük Ada (Havay adası) ilə məhdudlaşır. Bu quş, Havay adalarına məxsus iki yırtıcı quşdan biridir, digəri isə "pueo" (Havay qısaqulaq bayquşu) adlanır. Fosil məlumatları göstərir ki, bu növ bir zamanlar Havay, Molokai, Oahu, Maui və Kauai adalarında yaşayırdı. Hazırda yalnız Böyük Adada, yerli "ʻōhiʻa lehua" (Metrosideros polymorpha) ağaclarında çoxaldığı məlumdur. Növ ABŞ-də nəsli kəsilmək təhlükəsi altında olan növ kimi qorunurdu, lakin 2020-ci ildə siyahıdan çıxarıldı. Bununla belə, "İUCN" bu növü "Yaxın Təhlükəli" kimi təsnif edir. "NatureServe" isə növü "Zəif" kimi qiymətləndirir. Təsvir Havay şahininin uzunluğu təxminən 40–46 sm-dir. Dişi fərdlər orta hesabla 605 qram çəkiyə malik olur və erkəklərdən daha böyükdür (erkəklər orta hesabla 441 qram). İki rəng forması mövcuddur: tünd forma (tünd qəhvəyi baş, sinə və alt qanadlar) və açıq forma (tünd baş, açıq sinə və açıq alt qanadlar). Ayaqları və budları yetkin fərdlərdə sarımtıl, cavan fərdlərdə isə yaşılımtıldır. Çütləşmə mövsümündə cütlərdən biri, ehtimal ki, dişi, üst çənənin üstündə fərqlənən sarı bir əraziyə malik olur. Təhlükələr Havay şahini üçün əsas təhlükələr qanunsuz ov, yerli meşə yaşayış mühitinin pozulması, zəhərlənmə, nəqliyyat vasitələri ilə toqquşma, aclıq və digər heyvanların yırtıcılığıdır. Həyat tərzi Bu tək yaşayan şahin il boyu öz ərazisində qalır və onu qoruyur. Martdan sentyabra qədər yuva qurur və adətən yalnız bir yumurta qoyur, bəzən isə üç yumurta qoya bilər. Dişi fərd 38 günlük inkubasiya dövrünün əksəriyyətində yumurtanın üstündə oturur, erkək isə əsasən ov edir. Yumurta çatladıqdan sonra dişi fərd yalnız yemək gətirərkən erkəyin yuvaya yaxınlaşmasına icazə verir. Balalar yeddi və ya səkkiz həftəlik ikən uçmağa başlayır. Yuvaların 50–70%-i uğurla bala yetişdirir. Havay şahini adətən, sabit bir mövqedən ov edir, lakin həm də havadan dalış edərək ovunu tuta bilər. Havay adalarında demək olar ki, yerli quru məməliləri olmadığı üçün (yalnız Havay bozquşu istisna olmaqla) onun ilkin qidası ehtimal ki, Havayda bir zamanlar yaşayan uçmayan ördəklər və qamışcıllar kimi kiçik quşlardan ibarət idi. Hazırda əsasən siçanlar, kərtənkələlər və ov quşları kimi təqdim edilmiş heyvanlarla, həmçinin həşəratlar kimi onurğasızlar ilə qidalanır. Həmçinin Havay qarğası ilə də qidalanır ki, bu quş vəhşi təbiətdə nəsli kəsilib; qarğanın bərpasına, Havay şahinini maneə törədir. Onlar fürsətçi yırtıcılardır və qidalanma vərdişlərində çox yönlüdürlər. Havay adlarına bənzər kəskin və yüksək səsli çağırışları var: "eeeh-oh". Çütləşmə mövsümündə çox səs-küylüdürlər. ʻIo güclü uçuculardır. Havay mədəniyyətində Havay şahini, Kumulipo yaradılış mətnində qeyd olunan üçüncü yaradılış dövründə (wā) buraxılan bir çox quşdan biri idi. Havay əfsanələrində kral simvolu kimi qəbul edilirdi və bəzən "ʻiolani" ("uca şahin") adlanır, bu ad IV Kamehameha və "ʻIolani Sarayı"nın adıdır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Hawaiian_hawk
https://ebird.org/species/hawhaw
https://abcbirds.org/bird/hawaiian-hawk/
https://www.fws.gov/story/species-spotlight-hawaiian-hawk-io
https://ebird.org/species/hawhaw/L129081
https://datazone.birdlife.org/species/factsheet/hawaiian-hawk-buteo-solitarius
https://peregrinefund.org/explore-raptors-species/hawks/hawaiian-hawk
https://kawaiola.news/cover/the-bird-that-soars-in-the-heavenly-space/
Tarix : 2 mart 2025
Əksi qeyd olunmayıbsa, bu məzmun CC BY-SA 4.0 çərçivəsində yayımlanır.
